Sjedište i poslovno ime privrednog društva - Advokatska kancelarija Topić Banjaluka
Sjedište privrednog subjekta može se odrediti kao mjesto koje je voljom osnivača određeno kao mjesto obavljanja privredne djelatnosti i iz koga se upravlja privrednim društvom. Poslovno ime je ime pod kojim se privredno društvo pojavljuje u pravnom prometu. Kao što fizičko lice ima svoje ime, tako i pravno lice ima svoje ime, koje se naziva poslovno ime.
Zakon o privrednim društvima Republike Srpske
Službeni glasnik Republike Srpske, broj 127/2008, 58/2009, 100/2011, 67/2013, 100/2017, 82/2019 i 17/2023
5. Sjedište i poslovno ime privrednog društva
Član 16
Sjedište privrednog društva je mjesto iz koga se upravlja poslovima društva. Sjedište privrednog društva određuje se osnivačkim aktom i registruje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata.
Sjedište privrednog društva
Sjedište privrednog subjekta može se odrediti kao mjesto koje je voljom osnivača određeno kao mjesto obavljanja privredne djelatnosti i iz kog se upravlja privrednim društvom. Prilikom formiranja privrednog društva osnivači određuju mjesto koje kvalifikuju kao sjedište. Oni imaju slobodu da odaberu mjesto koje će odrediti kao sjedište. Za određenje sjedišta ne zahtijeva se ispunjenje bilo kakvih uslova, niti osnivači imaju obavezu da dokazuju ispravnost opredjeljenja, niti će organ koji vodi registar odbiti upis zbog neodgovarajućeg određenje sjedišta.
Sjedište mora da se nalazi na teritoriji Republike Srpske, odnosno Bosne i Hercegovine. Ako se sjedište nalazi na teritoriji druge države, onda to neće biti domaće privredno društvo, niti će domaći organi biti nadležni za upis u registar. Podatak o sjedištu je nužan za upis u registar privrednih društava. Upis će biti odbijen ako sjedište uopšte nije određeno. Osim toga, o mjestu koje je kao sjedište određeno voljom osnivača vodi se računa i prije nastanka privrednog subjekta.
Sjedište je višestruko značajno. Počevši od upisa privrednog subjekta u registar, kao što je već rečeno, mjesna nadležnost registarskog organa se određuje prema budućem sjedištu privrednog subjekta, ako postoje različiti organi za različitu teritoriju. Ono omogućava izvršenje određenih radnji kao što je radnja uručenja. Prema sjedištu privrednog subjekta važe mnoge pretpostavke, posebno u odnosima sa elementom inostranosti. U slučaju spora, opšta mjesna nadležnost suda određuje se prema sjedištu tuženog, ako ne postoji neki drugi osnov za zasnivanje posebne nadležnosti. Prema sjedištu privrednog subjekta izvršavaju se i poreske i druge obaveze prema državi.
Poslovno ime - firma privrednog društva
Član 17
Poslovno ime je naziv pod kojim privredno društvo posluje. Poslovno ime privrednog društva ne može da bude zamjenljivo sa poslovnim imenom drugog privrednog društva, niti da izaziva zabunu o privrednom društvu ili o njegovoj djelatnosti.
Član 18
Obavezan sadržaj kod poslovnog imena privrednog društva je slijedeći. Poslovno ime ortačkog društva sadrži oznaku "ortačko društvo" ili skraćenicu "o.d." ili "od". Poslovno ime komanditnog društva sadrži oznaku "komanditno društvo" ili skraćenicu "k.d." ili "kd". Poslovno ime društva sa ograničenom odgovornošću sadrži oznkau "društvo s ograničenom odgovornošću" ili skraćenicu "d.o.o." ili "doo". Poslovno ime akcionarskog društva sadrži oznaku "akcionarsko društvo" ili skraćenicu "a.d." ili "ad". Poslovno ime privrednog društva u postupku likvidacije sadrži i oznaku "u likvidaciji" a u postupku stečaja "u stečaju".
Poslovno ime je ime pod kojim se privredno društvo pojavljuje u pravnom prometu. Kao što fizičko lice ima svoje ime, tako i pravno lice ima svoje ime, koje se naziva poslovno ime. Poslovno ime određuju osnivači privrednog društva osnivačkim aktom. Prilikom osnivanja privrednog društva i upisa u registar, obavezno se upisuje i poslovno ime. Privredno društvo ne može biti upisano u registar bez podataka o poslovnom imenu. Ono je jedno od obilježja koje služi za razlikovanje privrednih subjekata u pravnom prometu. Osim poslovnog imena koriste se i druga obilježja kao što je matični broj, JIB i drugo. Privredno društvo je dužno da u komunikaciji koristi svoje poslovno ime, i to onako kako je ono upisano u registru privrednih subjekata.
Poslovno ime ima svoje elemente koji mogu biti obavezni i fakultativni. Obavezni elementi poslovnog imena su:
-
Pravna forma. Pravna forma je oblik (vrsta) privrednog društva. To može biti jedan od četiri oblika koje Zakon predviđa: ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću i akcionarsko društvo. Podatak o tome mora biti vidljiv iz poslovnog imena. Pravna forma može biti navedena u poslovnom imenu u cjelini na primjer ortačko društvo ili skraćenicom na primjer od itd. Ovaj član određuje na koji način se naziv pravne forme pretvara u skraćenicu. Tako je predviđeno da se odrtačko društvo može označavati kao od ili o.d.; komanditno društvo sa: kd ili k.d.; društvo sa ograničenom odgovornošću sa doo ili d.o.o.; a akcionarsko društvo sa ad ili a.d.
-
Naziv. Naziv je onaj dio poslovnog imena koji osnivači biraju relativno slobodno. To je dio poslovnog imena koji individualizuje privredno društvo u odnosu na druga društva. Ostali obavezni elementi mogu biti identični, jer ima mnogo privrednih društava osnovanih u istoj pravnoj formi i sa istim sjedištem, tako da je ovo dio poslovnih imena koji omogućava razlikovanje privrednih subjekata. Riječ je o nazivima kao što su: "Vrbas", "Lasta", "Romanija" i slično.
-
Sjedište. Podatak o sjedištu vidljiv je i iz poslovnog imena. Sjedište se u poslovnom imenu najčešće označava samo navođenjem imena naseljenog mjesta, bez navođenja podataka o ulici i broju.
-
Određen status. Za društvo koje se nalazi u likvidaciji obavezno je da u poslovnom imenu sadrži i oznaku "u likvidaciji". Za društvo u stečaju obavezno je dodati u poslovnom imenu riječi "u stečaju".
Nekada je obavezan sastavni dio poslovnog imena bio i podataka o obliku odgovornosti za obaveze, kao što je na primjer oznaka "sa solidarnom odgovornošću" ili "sa potpunom odgovornošću". Danas se taj podatak ne vidi eksplicitno iz poslovnog imena, ali je on vidljiv implicitno iz pravne forme. Zakon određuje oblik odgovornosti za obaveze svake od pravnih formi, tako da nema potrebe da se to i eksplicitno označava u poslovnom imenu.
Osim obaveznih elemenata, u poslovnom imenu mogu da se nađu i fakultativni elementi. Takvi su na primjer dijelovi poslovnog imena koji upućuju na djelatnost privrednog društva, građevinsko, ugostiteljsko, za trgovinu na veliko, na malo itd. Za neka privredna društva navođenje djelatnosti u poslovnom imenu je obavezno, kao na primjer za društva koja se bave osiguranjem. Poslovnom imenu je moguće dodati i razne crteže, skice, žigove i slično.
Privredno društvo može da promijeni poslovno ime tako što će promijeniti naziv. Do promjene poslovnog imena doći će i u slučaju promjene pravne forme, sjedišta, ali i statusa koji se registruje. Promjenom elemenata u poslovnom imenu ne mijenja se subjektivitet društva. Smatra se da je riječ o istom društvu, bez obzira na to što je došlo do promjene poslovnog imena. Na to ukazuje matični broj i JIB. Ako se ovi elementi nisu promijenili, onda nema ni promjene subjekta. Ako društvo želi da promijeni svoje poslovno ime, iako nije došlo do promjene pravne forme ili sjedišta, potrebno je da se o tome donese odluka.
U društvu s ograničenom odgovornošću ovu odluku donosi skupština, kao i u akcionarskom društvu. U ortačkom i komanditnom društvu odluku donose ortaci, odnosno komplementari. Promjena se odnosi samo na naziv, a ne i na pravnu formu i na sjedište društva. Ako društvo mijenja pravnu formu ili sjedište, takve promjene mora da prati i promjena poslovnog imena. Ali, ako se ne mijenja ni pravna forma ni sjedište društva, moguća je promjena poslovnog imena i samo zbog promjene naziva.
Odluku o promjeni naziva u društvu sa ograničenom odgovornošću i akcionarskom društvu donosi skupština društva. Nije predviđena kvalifikovana većina, iz čega proizilazi da se odluka donosi običnom većinom. U ortačkom društvu odluku donose ortaci, a u komanditnom društvu donose je komplementari. I u ortačkom i u komanditnom društvu odluka o promjeni poslovnog imena, naziva, donosi se jednoglasno.
Skraćeno ili modifikovano poslovno ime privrednog društva
Član 19
Privredno društvo može u poslovanju, pored poslovnog imena da koristi jedno ili više modifikovanih i/ili skraćenih poslovnih imena, ako su ta imena navedena u osnivačkom aktu, pod istim uslovima i na način pod kojim se koristi poslovno ime.
Privredno društvo može, osim poslovnog imena, imati i skraćeno poslovno ime. Skraćeno poslovno ime sadrži samo dva obavezna elementa, i to: pravnu formu i naziv. Za označavanje pravne forme važe ista pravila kao i za poslovno ime. Kada je riječ o nazivu u skraćenom poslovnom imenu, ovaj naziv ne mora da bude identičan sa nazivom u poslovnom imenu. Najčešće se upravo taj naziv skraćuje, nekada i tako da ga čine samo pojedina početna slova iz poslovnog imena.
Ako privredno društvo želi da koristi skraćeno poslovno ime, dužno je da ga registruje, u skladu sa zakonom o registraciji. Time poslovno ime postaje vidljivo svim trećim licima. Za razliku od poslovnog imena koje mora da postoji da bi privredno društvo bilo upisano u registar, skraćeno poslovno ime ne mora da postoji prilikom osnivanja i upisa privrednog društva u registar. Skraćeno poslovno ime može se upisati naknadno, nakon registracije privrednog društva. Isto tako, ono može biti i obrisano iz registra, čime privredno društvo gubi pravo na upotrebu skraćenog poslovnog imena.
I za skraćeno poslovno ime važe zabrane koje se odnose na poslovno ime. Ni skraćeno poslovno ime ne smije biti istovjetno sa nazivom drugog društva, odnosno privrednog subjekta. Ono ne smije biti ni slično tuđem nazivu ako bi zbog sličnosti izazivalo zabludu o identitetu. Cilj ovih zabrana je isključenje zabluda koje poslovno ime, puno ili skraćeno, može da izazove ako nije dovoljno distinktivno. Izazivanje zablude, po pravilu, vrši se od strane privrednih subjekata koji na tržištu nisu stekli odgovarajući ugled, pokušajem da se sopstveno poslovno ime pogrešno protumači kao poslovno ime privrednog subjekta sa ugledom. U skladu sa tim treba tumačiti zabrane koje sadrži ovaj član, jednako u odnosu na poslovno ime, kao i u odnosu na skraćeno poslovno ime.
Ograničenja korišćenja nacionalnih ili službenih imena i znakova
Član 20
(1) Poslovno ime privrednog društva može da sadrži naziv Republike Srpske ili jedinice lokalne samouprave, kao i njihova obilježja ili oznake koje ih podražavaju, uz prethodnu saglasnost nadležnog organa.
(2) Poslovno ime privrednog društva može da sadrži ime ili simbole strane države ili međunarodne organizacije, u skladu sa propisima te države, odnosno međunarodne organizacije.
(3) Poslovno ime ne može da sadrži ili da podražava službene znakove za kontrolu i garanciju kvaliteta.
Ograničenja korišćena ličnih imena
Član 21
Poslovno ime privrednog društva može da sadrži ime ili dio imena fizičkog lica, uz njegovu saglasnost, a ako je to lice umrlo, uz saglasnost svih nasljednika prvog nasljednog reda. Ako privredno društvo svojim poslovanjem ili na drugi način povređuje čast i ugled lica čije je ime uneseno u njegovo poslovno ime, to lice, odnosno njegovi nasljednici ako je ono umrlo, ima pravo da traži brisanje njegovog imena iz poslovnog imena društva.
Za korišćenje ličnog imena fizičkog lica važe slična pravila kao i za korišćenje naziva pravnog lica. Da bi lično ime fizičkog lica bilo unijeto u naziv privrednog društva za to mora postojati saglasnost tog lica. Ovdje treba imati u vidu da se pod ličnim imenom podrazumijeva ime i prezime jednog lica. Ako je riječ o imenu, onda saglasnost daje samo lice čije je to ime. ali, ako je riječ o prezimenu, onda se traži saglasnost i drugih lica na koja se to prezime odnosi, bračni drug, dijete. roditelj i drugi.
Za lica koja nisu živa, saglasnost daju zakonski nasljednici. Ako nema nasljednika, odnosno nekog od navedenih lica, neće ni biti ovlašćenih lica koja mogu da traže zaštitu, tako da se lično ime nekog lica može slobodno unijeti u poslovno ime privrednog društva. Neka pravna lica danas nose imena poznatih ličnosti, bez ičije saglasnosti, jer nema nikoga od koga bi se saglasnost mogla tražiti, Mihajlo Pupin, Nikola Tesla, Aleksandar Makedonski i drugi.
Ista pravila važe i ako je lično ime unijeto u poslovno ime privrednog društva uz njegovu saglasnost, za vrijeme dok je bio član društva. Ako prestane da bude član, društvo može da zadrži u nazivu njegovo lično ime samo uz njegov saglasnost, po istim pravilima, kao da njegovo lično ime tek unosi u svoje poslovno ime. Ako član nije živ, saglasnost takođe daju njegovi nasljednici koje zakon određuje, a ako njih nema, nema smetnji za korišćenje ličnog imena.
Zakon o privrednim društvima Republike Srpske ne isključuje primjenu Porodičnog zakona Republike Srpske, zbog čega treba imati u vidu još i mogućnost opoziva saglasnosti za korišćenje ličnog imena fizičkog lica. Pravo na opoziv postoji ako je imalac zadržao pravo na opoziv prilikom davanja saglasnosti, ali i ako bi dalja upotreba škodila interesima tog lica, odnosno ako bi to, zbog načina rada, poslovanja, privrednog društva škodilo časti i ugledu tog lica. Prema odredbama ovog člana fizičko lice ima pravo da u ovom slučaju zahtijeva samo brisanje njegovog imena iz poslovnog imena privrednog društva, i eventualno, naknadu štete.
Prema Porodičnom zakonu Republike Srpske,osim ovih prava lice ima pravo i da zahtijeva da sud:
-
utvrdi postojanje njegovog prava da se služi svojim ličnim imenom
-
zabrani dalje vršenje ili ponavljanje radnje kojom se povređuje pravo, pod prijetnjom plaćanja odrećene svotenovca povređenom ako se radnja povrede ne obustavi ili se ponovi
-
dosudi dio dobiti ostvarene upotrebom ličnog imena, srazmjerno tome koliko je upotreba ličnog imena doprinijela ostvarenju dobiti.
S obzirom na različito uređenje posljedica povrede prava na lično ime Porodičnim zakonom i Zakonom o privrednim društvima, potrebno je odrediti da li se ova dva zakona mogu primjenjivati kumulativno ili primjena jednog isključuje primjenu drugog, što bi vodilo zaključku da primjena Zakona o privrednim društvima isključuje primjenu Porodičnog zakona na slučajeve povrede prava na lično ime.
Usluge koje pruža Advokatska kancelarija Topić Banjaluka u oblasti Privrednog prava
Advokatska kancelarija Topić Banjaluka vrši osnivanje i registraciju svih oblika privrednih društava definisanih Zakonom o privrednim društvima Republike Srpske, takođe vršimo sve vrste statusnih promjena i promjena pravne forme kod postojećih privrednih društava ...
Kontaktirajte nas
Telefoni: 051/220-270
065-511-122
Zajednička advokatska kancelarija Topić
Advokati Ružica Topić i Srđan Štrkić
Braće Mažar i majke Marije 48
78 000 Banjaluka, RS, BiH
E-mail:
Upotreba poslovnog imena i drugih podataka u dokumentima
Član 22
Poslovna pisma i drugi dokumenti privrednog društva, uključujući i one u elektronskoj formi, koji su upućeni trećim licima sadrže sljedeće podatke: poslovno ime i pravnu formu društva; sjedište; registar u koji je registrovano i broj registracije društva; poslovno ime i sjedište banke kod koje ima račun; broj računa, kao i poreski indetifikacioni broj.
Poslovna pisma i drugi dokumenti društva sa ograničenom odgovornošću, zatvorenog i otvorenog akcionarskog društva, pored podataka iz stava 1. ovog člana, sadrže i podatke o osnovnom kapitalu društva sa naznakom koliko je od toga uplaćeni i uneseni, a koliko upisani kapital.
Poslovna pisma i druga dokumenta jednočlanog društva sa ograničenom odgovornošću i akcionarskog društva sadrže naznaku da je riječ o jednočlanom društvu.
Jezik i pismo poslovnog imena
Član 23
Poslovno ime privrednog društva je na jednom od jezika i pisama koji su u službenoj upotrebi u Republici Srpskoj odnosno Bosni i Hercegovini. Poslovno ime privrednog društva može biti i na stranom jeziku, odnosno može da sadrži i pojedine strane riječi, ako one čine ime, odnosno poslovno ime ortaka, člana ili akcionara ili njihov robni ili uslužni žig, odnosno ako su uobičajene u jeziku koji je u službenoj upotrebi, odnosno ako su u pitanju riječi na takozvanom mrtvom jeziku. Poslovno ime privrednog društva može biti i na stranom jeziku, odnosno može da sadrži i pojedine strane riječi, ako one čine ime, odnosno poslovno ime ortaka, člana ili akcionara ili njihov robni ili uslužni žig, odnosno ako su uobičajene u jeziku koji je u službenoj upotrebi, odnosno ako su u pitanju riječi na takozvanom mrtvom jeziku.
Ograničenja prenosa poslovnog imena
Član 24
Poslovno ime privrednog društva može se prenijeti na drugo lice samo zajedno sa imovinom ili sa najmanje 30% knjigovodstvene vrijednosti imovine iskazane u posljednjem godišnjem bilansu stanja, imovina velike vrijednosti.
Za prenos poslovnog imena koje sadrži lično ime nekog lica potrebna je saglasnost tog lica, a ako je umrlo, saglasnost njegovih nasljednika.
Odluka o promjeni poslovnog imena donosi se na način određen osnivačkim aktom.
Poslovno ime nije u prometu, ni u cijelosti ni djelimično. To se posebno odnosi na naziv kao dio poslovnog imena. Ostali obavezni dijelovi mogu biti sadržani i u poslovnim imenima drugih privrednih društava. Ono nije u prometu u smislu ustupanja prava na poslovno ime, odnosno naziv, tako da ustupilac izgubi pravo na poslovno ime koje je do tada koristio. Međutim, nije zabranjeno ustupanje prava na upotrebu poslovnog imena, onako kako se to na primjer čini po osnovu ugovora o franšizingu.
Ono što nije dopušteno jeste prenos prava na naziv, odnosno poslovno ime, tako da sticalac može naziv, odnosno poslovno ime da koristi kao svoje i jedino poslovno ime. Nije zabranjeno ustupanje prava na korišćenje poslovnog imena uz svoje poslovno ime. Tuđe poslovno ime nema ovdje funkciju identifikacije privrednog društva, već samo potvrđuje neki oblik saradnje ili kvaliteta, odnosno svojstva proizvoda ili usluga.
Prenos naziva dopušten je u slučaju statusne promjene, i to tako da društvo koje prestaje sa postojanjem može svoj naziv da prenese na društvo sticaoca. Razumije se, ovo nije obavezno, ali je dopušteno, ako to odgovara društvima koja učestvuju u statusnoj promjeni. Društvo sticalac može biti novoosnovano društvo, a može biti i postojeće društvo koje mijenja svoje poslovno ime, odnosno naziv. To mora biti predviđeno ugovorom o statusnoj promjeni, odnosno osnivačkim aktom, ako se kao rezultat statusne promjene osniva novo privredno društvo.