Boravak stranaca u BiH - Advokatska kancelarija Topić Banjaluka
Vodič za zapošljavanje stranaca na osnovu radne dozvole u Republici Srpskoj nastao je kao rezultata narastajuće potrebe za zapošljavanjem stranih državljanja koju je Unija poslodavaca Republike Srpske prepoznala kod poslodavaca u Republici Srpskoj zbog nepovoljne situacije na domaćem tržištu rada. Namijenjen je poslodavcima i njihovim službama, kako bi stekli uvid o nadležnim institucijama, postupcima, i dokumentaciji koja je potrebna da bi se stranac zaposlio na osnovu radne dozvole u Republici Srpskoj u skladu sa zakonom.
Zakon o strancima
Bosne i Hercegovine
"Službeni Glasnik BiH", broj 88/2015, 34/2021 i 63/2023
GLAVA IV - BORAVAK STRANACA U BiH
Odjeljak A. Vrste boravka stranaca u BiH
Vrste boravka stranaca u BiH
Član 47
(1) U smislu ovog zakona, pod boravkom stranca u BiH smatra se:
a) vizni,
b) bezvizni,
c) privremeni, i
d) stalni boravak.
(2) Vizni boravak je boravak stranca u BiH u periodu navedenom u vizi.
(3) Bezvizni boravak je boravak u BiH stranca koji dolazi iz države bezviznog režima u trajanju iz člana 21. (Oslobađanje od obaveze pribavljanja vize) stava (2) ovog zakona.
(4) Privremeni boravak je boravak stranca u BiH u trajanju do jedne godine, ako dozvolom boravka nije drugačije određeno.
(5) Stalni boravak je boravak stranca u BiH u neograničenom trajanju.
Odjeljak B. Privremeni boravak stranaca u BiH
Osnov za odobrenje privremenog boravka
Član 48
(1) Privremeni boravak može se odobriti strancu koji namjerava da boravi ili boravi u BiH po osnovu:
a) spajanja porodice,
b) obrazovanja,
c) humanitarnih razloga,
d) rada sa radnom dozvolom,
e) rada bez radne dozvole, ili
f) drugih opravdanih razloga.
(2) Odobrenje privremenog boravka može se izuzetno izdati i po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini, ako postoji efektivna veza stranca sa BiH.
(3) Privremeni boravak odobrava se na period do jedne godine, osim ako ovim zakonom nije drugačije propisano.
(4) Privremeni boravak iz humanitarnih razloga u slučaju iz člana 58. (Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga) stava (2) tačke a) ovog zakona odobrava se na period najduže do šest mjeseci.
(5) Produženje privremenog boravka može se odobriti na zahtjev stranca, ali samo po istom osnovu po kojem mu je odobren privremeni boravak čije produženje traži ako ovim zakonom nije drugačije propisano.
Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka u BiH
Član 49
(1) Strancu se može odobriti privremeni boravak ako dostavi:
a) dokaz kojim opravdava postojanje osnova za odobrenje privremenog boravka,
b) pasoš sa rokom važenja najmanje tri mjeseca dužim od perioda na koji traži odobrenje privremenog boravka,
c) dokaz da raspolaže sredstvima za izdržavanje, kako ne bi tokom boravka u BiH postao korisnik socijalne pomoći,
d) dokaz o odgovarajućem smještaju,
e) dokaz o zdravstvenom osiguranju,
f) ljekarsko uvjerenje, izdato najkasnije tri mjeseca prije dana podnošenja zahtjeva, iz kojeg je vidljivo da ne boluje od bolesti koje predstavljaju prijetnju javnom zdravlju u BiH, izuzimajući slučajeve kada je oboljenje nastupilo nakon odobrenog prvog privremenog boravka u BiH i
g) potvrdu koju je izdao nadležni organ države porijekla da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva za boravak.
(2) Smatra se da stranac koji posjeduje radnu dozvolu za rad u BiH ispunjava uslove koji se odnose na posjedovanje sredstava za izdržavanje i zdravstveno osiguranje.
(3) Ukoliko stranac podnosi zahtjev za produženje privremenog boravka, dužan je da dostavi dokaz da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo izdat od nadležnog organa u BiH, a može se izuzeti od obaveze pribavljanja dokaza iz stava (1) tač. d), f) i g) ovog člana, o čemu odlučuje Služba.
(4) Stranac dnevni migrant koji podnosi zahtjev za odobrenje ili produženje privremenog boravka po osnovu obrazovanja, rada sa radnom dozvolom ili bez radne dozvole izuzet je od obaveze pribavljanja dokaza o odgovarajućem smještaju iz stava (1) tačke d) ovog člana.
Privremeni boravak u BiH po osnovu spajanja porodice
Član 50
(1) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice može se odobriti članovima uže porodice:
a) državljanina BiH koji ima prebivalište u BiH,
b) stranca sa odobrenim stalnim boravkom u BiH, stranca kojem je odobren privremeni boravak u BiH kao nosiocu plave karte, stranca kojem je odobren privremeni boravak u BiH godinu dana ili duže i koji ima osnovane izglede za odobrenje stalnog boravka u BiH ili stranca sa priznatim izbjegličkim statusom.
(2) Izuzetno od stava (1) tačka b) ovog zakona, privremeni boravak po osnovu spajanja porodice može se odobriti članovima uže porodice stranca kojem je odobren privremeni boravak u BiH u svrhu naučnog istraživanja i kada mu je privremeni boravak odobren na period kraći od godinu dana i kada taj stranac nema osnovane izglede za odobrenje stalnog boravka u BiH.
(3) Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana, na zahtjev stranca koji dolazi u BiH radi spajanja porodice, može se odobriti uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona ako:
a) državljanin BiH, stranac sa odobrenim boravkom u BiH ili stranac sa priznatim izbjegličkim statusom ima osiguran smještaj za sebe i članove porodice za koje traži odobrenje boravka po osnovu spajanja porodice, te ima stalni izvor prihoda, odnosno raspolaže sredstvima dovoljnim za izdržavanje u BiH lica za koja se traži spajanje porodice i
b) stranac sa odobrenim boravkom u BiH ili stranac sa priznatim izbjegličkim statusom ima zdravstveno osiguranje za sebe i članove porodice za koje traži odobrenje boravka po osnovu spajanja porodice.
(4) Članovima uže porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se:
a) bračni odnosno vanbračni partner državljanina BiH, ili stranca sa odobrenim boravkom u BiH, ili stranca sa priznatim izbjegličkim statusom, pod uslovom da je brak, odnosno vanbračna zajednica pravovaljana u BiH u skladu sa članom 6. (Definicije) tač. l) i m) ovog zakona;
b) djeca do 18 godina ili punoljetna izdržavana djeca koja su na redovnom školovanju do 26 godina ili poslovno ili radno nesposobna punoljetna djeca, koja žive u zajedničkom domaćinstvu, rođena u braku, van braka, usvojena ili djeca bračnih i vanbračnih partnera koja nisu osnovala svoju porodicu, i
c) izdržavani roditelji.
(5) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice članovima uže porodice državljanina BiH koji ima prebivalište u BiH iz stava (1) tačka a) ovog člana odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
(6) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice članovima uže porodice stranca iz stava (1) tačka b) ovog člana odobrava se na period u kojem je privremeni boravak odobren strancu sa kojim se spaja porodica, a najduže do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
(7) Izuzetno od st. (5) i (6) ovog člana, punoljetni stranac koji boravi u BiH neprekidno tri godine po osnovu privremenog boravka odobrenog radi spajanja porodice, odnosno neprekidno dvije godine ako se radi o spajanju porodice sa nosiocem plave karte, može podnijeti poseban zahtjev za odobrenje privremenog boravka po nekom drugom osnovu, ako ispunjava uslove propisane ovim zakonom za odobrenje privremenog boravka po nekom drugom osnovu osim spajanja porodice.
(8) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice članovima uže porodice nosioca plave karte izdaje se na period važenja plave karte ako je to moguće s obzirom na period važenja njihovih pasoša. Član porodice kojem je odobren privremeni boravak po osnovu spajanja porodice sa strancem kojem je odobren privremeni boravak kao nosiocu plave karte ima pravo na rad u BiH u skladu sa ovim zakonom.
(9) Na članove uže porodice nosioca plave karte kojima je odobreno spajanje porodice sa nosiocem plave karte ne primjenjuje se nikakav rok u odnosu na njihov pristup tržištu rada, s tim da ne mogu obavljati poslove koje mogu obavljati samo državljani BiH.
Boravak u BiH u slučaju prestanka braka ili vanbračne zajednice
Član 51
(1) Ako je za vrijeme trajanja privremenog boravka odobrenog po osnovu spajanja porodice prestao brak ili vanbračna zajednica, bivši supružnik ili vanbračni partner koji je odobrenje privremenog boravka dobio kao član uže porodice iz člana 50. (Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice) može podnijeti zahtjev za produženje privremenog boravka:
a) ako ima pravo starateljstva nad maloljetnim djetetom koje ima državljanstvo BiH;
b) u slučaju smrti supružnika ili vanbračnog partnera na osnovu kojeg je ostvaren privremeni boravak s ciljem spajanja porodice, a dokaže da je stekao pravo na rad u skladu sa odredbama ovog zakona ili ima obezbijeđena sredstva za sopstveno izdržavanje i izdržavanje članova porodice te zdravstveno osiguranje ili ako boravi u BiH radi studiranja i priloži dokaze o sredstvima za sopstveno izdržavanje i izdržavanje članova porodice i zdravstvenom osiguranju; ili
c) kad je u toku brakorazvodna parnica u kojoj se odlučuje o starateljstvu nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH.
(2) Izuzetno, privremeni boravak po osnovu spajanja porodice može se odobriti strancu koji nije imao odobren privremeni boravak prije smrti supružnika ili vanbračnog partnera koji je bio državljanin BiH, ako je nakon smrti supružnika ili vanbračnog partnera preuzeo starateljstvo nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH i ima prebivalište u BiH.
(3) Privremeni boravak po ovom osnovu odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
Brak iz koristi
Član 52
(1) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice neće se odobriti ako je brak sklopljen iz koristi.
(2) Okolnosti koje mogu ukazivati da je brak sklopljen iz koristi su:
a) bračni drugovi ne održavaju bračnu zajednicu,
b) bračni drugovi ne izvršavaju obaveze koje proizlaze iz braka,
c) bračni drugovi se nisu upoznali prije sklapanja braka,
d) bračni drugovi ne daju dosljedne lične podatke,
e) bračni drugovi ne govore jezik koji oboje razumiju,
f) za sklapanje braka data su materijalna sredstva, osim ako se ne radi o sredstvima koja se daju kao miraz, a supružnici dolaze iz zemalja u kojima je davanje miraza običaj,
g) postoje dokazi o ranijim brakovima iz koristi na strani bilo kog bračnog druga u BiH ili inostranstvu, ili
h) drugi dokazi koji mogu ukazivati da je brak sklopljen iz koristi.
(3) Odredbe ovog člana na odgovarajući način se primjenjuju i na vanbračnu zajednicu.
Privremeni boravak po osnovu obrazovanja
Član 53
Privremeni boravak po osnovu obrazovanja može se odobriti u svrhu:
a) osnovnog i srednjoškolskog obrazovanja,
b) visokoškolskog obrazovanja,
c) pripravništva i
d) volonterskog rada.
Privremeni boravak po osnovu osnovnog obrazovanja
Član 54
(1) Privremeni boravak po osnovu redovnog osnovnog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) upisan je u osnovnoškolsku ustanovu,
b) ima saglasnost roditelja ili zakonskog zastupnika za planirani boravak u svrhu osnovnog obrazovanja u BiH,
c) ima staratelja u BiH, i
d) dostavi dokaz da je staratelj ili obrazovna ustanova ili organizacija koja realizuje program razmjene učenika za njega odgovorna za vrijeme boravka u BiH naročito u pogledu smještaja, sredstava za izdržavanje, obrazovanja, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Privremeni boravak po osnovu osnovnog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(3) i (4) (brisano)
Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja
Član 54a
(1) Učenik je stranac kojem je odobren privremeni boravak u BiH kako bi pohađao priznati državni program ili priznati regionalni program srednjoškolskog obrazovanja kroz program razmjene učenika ili obrazovnog projekta kojim upravlja obrazovna ustanova.
(2) Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sledeće uslove:
a) upisan je u srednjoškolsku ustanovu po osnovu redovnog srednjoškolskog obrazovanja ili učestvuje u programu razmjene učenika,
b) ako je maloljetan, ima saglasnost roditelja ili zakonskog zastupnika za planirani boravak u svrhu srednjoškolskog obrazovanja u BiH,
c) ima staratelja u BiH,
d) dostavi dokaz da je staratelj ili obrazovna ustanova ili organizacija koja realizuje program razmjene učenika za njega odgovorna za vrijeme boravka u BiH, naročito u pogledu troškova školovanja, smještaja, sredstava za izdržavanje, zdravstvenog osiguranja i povratka, a ako učestvuje u programu razmjene učenika, i dokaz da učestvuje u programu razmjene učenika.
(3) Ako stranac upisuje posljednju godinu srednjoškolskog obrazovanja, ne može biti stariji od 20 godina života.
(4) Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(5) Ako je privremeni boravak odobren po osnovu učestvovanja u programu razmjene ili obrazovnom projektu, privremeni boravak se odobrava na period koji je jednak trajanju programa razmjene učenika ili obrazovnog projekta ako su kraći od godinu dana ili najduže godinu dana, a može se produžiti jednom za period potreban za završetak programa razmjene učenika ili obrazovnog projekta.
Privremeni boravak po osnovu visokoškolskog obrazovanja
Član 55
(1) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) da je upisan na akreditovanu visokoškolsku ustanovu u BiH, ili
b) da dolazi u okviru razmjene studenata, odnosno mobilnosti mladih.
(2) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(3) Nakon isteka roka propisanog za trajanje redovnog visokoškolskog obrazovanja privremeni boravak po ovom osnovu može se produžavati najduže dvije godine, uz dostavljanje dokaza o obnovi godine.
(4) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja se produžava i u slučaju kada visokoškolska ustanova prestane da obavlja djelatnost pod uslovom da je stranac podnio zahtjev za upis na drugu akreditovanu visokoškolsku ustanovu u okviru ekvivalentnog studijskog programa, radi završetka studija.
(5) Listu akreditovanih visokoškolskih ustanova u BiH, u skladu sa zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje u BiH, sačinjava Agencija za razvoj visokog obrazovanja i obezbjeđivanje kvaliteta BiH. Lista je javno dostupna.
(6) Izuzetno od stava (1) ovog člana, privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja može se odobriti i strancu kojem je odobrena specijalizacija u BiH od nadležnog organa u BiH i koji ispunjava uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona. Privremeni boravak po ovom osnovu odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren dok specijalizacija traje.
Privremeni boravak pripravnika
Član 56
(1) Privremeni boravak pripravnika može se odobriti strancu koji je stekao visokoškolsko obrazovanje izvan BiH ili studira izvan BiH s ciljem sticanja visokoškolske kvalifikacije i dolazi na osnovu međunarodnih ugovora čija je BiH ugovorna strana ili koji je stekao visokoškolsko obrazovanje na teritoriji BiH, radi obavljanja stručne prakse, odnosno pripravničkog staža.
(2) Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, dostavi:
a) ugovor o osposobljavanju zaključen sa pravnim licem u kojem obavlja stručnu praksu, odnosno pripravnički staž, kojim se predviđa teoretsko i praktično osposobljavanje,
b) dokaz o sticanju visokoškolske kvalifikacije unutar dvije godine koje prethode datumu podnošenja zahtjeva ili dokaz o trenutnom studiranju s ciljem sticanja visokoškolske kvalifikacije i
c) dokaz da će pravno lice u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž biti odgovorno u pogledu troškova boravka i smještaja, sredstava za izdržavanje, zdravstvene zaštite i povratka.
(3) Privremeni boravak pripravnika odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren, isključivo jednom, i to na period potreban za sticanje profesionalnih kvalifikacija.
(4) Obavljanje stručne prakse odnosno pripravničkog staža iz ovog člana ne smatra se radom u smislu odredaba ovog zakona.
(5) Pravno lice u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž je obavezno da bez odgađanja obavijesti Službu ako je prestao ugovorni odnos između pripravnika i pravnog lica u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž.
(6) Finansijska odgovornost pravnog lica u kojem stranac obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž prestaje najkasnije šest mjeseci nakon prestanka važenja ugovora o osposobljavanju bez naknade i dostavljanja obavještenja Službi.
Privremeni boravak volontera
Član 57
(1) Privremeni boravak može se odobriti strancu volonteru koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove da:
a) nije mlađi od 18 niti stariji od 65 godina,
b) ima ugovor o volontiranju zaključen sa ustanovom, institucijom, humanitarnom organizacijom, udruženjem građana ili fondacijom u BiH u kojoj obavlja volontiranje,
c) priloži projekat na čijoj je realizaciji angažovan, odnosno dokument iz kojeg se vidi šema volonterskog rada, opis poslova i zadataka, broj izvršilaca, period volontiranja, nadzor i radno vrijeme,
d) da organizacija u kojoj stranac volontira posjeduje polisu osiguranja od odgovornosti prema trećim licima i da preuzima odgovornost za stranca za vrijeme volontiranja, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Privremeni boravak strancu volonteru odobrava se na period do jedne godine, a izuzetno se može produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren, ako trajanje projekta na kojem je stranac angažovan traje duže od godinu dana.
Privremeni boravak u BiH po osnovu humanitarnih razloga
Član 58
(1) Privremeni boravak po osnovu humanitanih razloga radi liječenja, rehabilitacije i boravka u staračkom domu može se odobriti strancu koji ispunjava uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona i dostavi dokaz da je primljen u ustanovu u BiH na liječenje, rehabilitaciju ili smještaj u starački dom.
(2) Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga može se odobriti i strancu koji ne ispunjava uslove za odobrenje privremenog boravka iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, u sljedećim slučajevima:
a) ako je žrtva trgovine ljudima s ciljem:
1) pružanja zaštite i pomoći u oporavku i povratku u državu porijekla ili državu uobičajenog boravka ili u državu koja ga prihvata; ili
2) pružanja zaštite i pomoći ako je njihov boravak neophodan zbog saradnje sa nadležnim organima radi istrage u otkrivanju i procesuiranju krivičnog djela trgovine ljudima;
b) maloljetnom djetetu stranca ako je napušteno ili je žrtva organizovanog kriminala, ili je iz drugih razloga ostalo bez roditeljske zaštite, starateljstva ili bez pratnje;
c) licu bez državljanstva;
d) po osnovu drugih opravdanih humanitarnih razloga, koje na prijedlog Ministarstva određuje podzakonskim propisom Savjet ministara, zavisno od situacije..
(3) Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga može se odobriti i strancu koji ne ispunjava uslove za odobrenje privremenog boravka iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, ako je prisustvo stranca u BiH neophodno za sprovođenje krivičnog postupka ili kada stranac sarađuje sa organima vlasti radi otkrivanja krivičnog djela ili počinioca, ili je žrtva organizovanog kriminala, ukoliko je njegovo prisustvo u BiH neophodno za sprovođenje sudskog postupka.
(4) Stranac kojem je odobren privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga na osnovu stava (2) tačke a) ovog člana ima pravo na: adekvatan i siguran smještaj, pristup hitnoj medicinskoj zaštiti, psihološku pomoć, informisanje o pravnom statusu, pravnu pomoć u postupku ostvarivanja statusnih pitanja, pristup tržištu rada pod uslovima koji se primjenjuju prema strancu, kao i pristup profesionalnoj obuci i edukaciji. Dijete koje ima odobren privremeni boravak kao žrtva trgovine ljudima ima pristup obrazovanju.
(5) Stranac kojem je odobren privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga na osnovu stava (2) tačke c) ovog člana ima pravo na rad pod istim uslovima koji se primjenjuju prema strancu, a omogućava mu se pristup obrazovanju pod istim uslovima kao i državljanima BiH.
(6)Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga određen propisom Savjeta ministara iz stava (2) tačke d) ovog člana ne može se ni u kojem slučaju odobriti ako postoje okolnosti iz člana 84. (Odbijanje zahtjeva za odobrenje i zahtjeva za produženje privremenog boravka) stava (1) tač. f) i h) ovog zakona.
(7) Privremeni boravak iz stava (1) i stava (2) tač. b), c) i d) ovog člana odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(8) Privremeni boravak iz stava (2) tačke a) ovog člana odobrava se na period najduže do šest mjeseci i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
(9) Strancu kojem je odobren privremeni boravak na osnovu stava (2) ovog člana, a koji ne posjeduje važeći putni dokument, izdaje se potvrda o identitetu.
Preporuka nadležnog organa za odobrenje i produženje privremenog boravka u BiH
Član 59
Za odobrenje i produženje privremenog boravka po osnovu humanitarnih razloga iz člana 58. (Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga) stava (2) tač. a), b) i d) i stava (3) ovog zakona, uz ostale dokaze potrebne za ocjenu osnovanosti zahtjeva, neophodna je ocjena organa pred kojim se vodi odgovarajući postupak (sudski, upravni) ili preporuka drugog nadležnog organa ili nalaz specijaliste medicinske struke odgovarajuće zdravstvene ustanove o potrebi liječenja ili oporavka ili slično.
Zaštita žrtava trgovine ljudima
Član 60
(1) Ministarstvo je odgovorno za osiguranje posebne zaštite i pomoći žrtvama trgovine ljudima tokom njihovog prihvata i boravka u centrima za smještaj žrtava trgovine ljudima.
(2) Stranac za kojeg postoje osnovi sumnje da je žrtva trgovine ljudima, od dana smještaja u centar za smještaj žrtava trgovine ljudima, stiče status zaštićenog lica na period od 30 dana, što se smatra periodom oporavka i razmišljanja, da odluči da li će sarađivati sa nadležnim organima u BiH radi istrage u otkrivanju i procesuiranju krivičnog djela trgovine ljudima.
Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini
Član 61
(1) Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini može se odobriti strancu koji je vlasnik nepokretne imovine u BiH, koji uz ispunjenje uslova iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona raspolaže dokazima o vlasništvu i postojanju efektivne veze sa BiH.
(2) Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
Odjeljak C. Privremeni boravak u BiH po osnovu rada sa radnom dozvolom
Radna dozvola u BiH
Član 62
(1) Ako stranac namjerava da boravi u BiH s ciljem plaćenog rada mora, prije ulaska u BiH, imati radnu dozvolu koju je izdao organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine u skladu sa odredbama ovog i drugih zakona u BiH kojima se regulišu pitanja rada stranaca, osim kad je ovim zakonom ili međunarodnim ugovorom čija je BiH ugovorna strana određeno da za pojedine vrste rada radna dozvola nije potrebna.
(2) Obavljanje aktivnosti neophodnih za osnivanje i registraciju pravnog lica, odnosno poslovnog subjekta ne smatra se radom u smislu stava (1) ovog člana, te ne podliježe obavezi pribavljanja radne dozvole.
(3) Organ iz stava (1) ovog člana dužan je da primjerak odluke po zahtjevu za izdavanje radne dozvole dostavi Službi odmah prilikom dostavljanja odluke strancu.
(4) Odredbe ovog člana ne odnose se na strance kojima je priznat izbjeglički status ili status supsidijarne zaštite u BiH.
Izdavanje radne dozvole u BiH
Član 63
(1) Radna dozvola može se izdati strancu na zahtjev pravnog ili fizičkog lica koje namjerava da ga zaposli (u daljem tekstu: poslodavac). Zavisno od mjesta prebivališta, odnosno sjedišta poslodavca, radnu dozvolu izdaje organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine.
(2) Organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca izdaje radnu dozvolu na osnovu utvrđene kvote radnih dozvola u skladu sa članom 64. (Kvota radnih dozvola) ili kao radnu dozvolu koja se ne računa u kvotu u skladu sa članom 65. (Radne dozvole koje se ne računaju u kvotu) ovog zakona, te u skladu sa propisima kojima se uređuje izdavanje radne dozvole.
(3) Radna dozvola izdaje se za određeno radno mjesto odnosno za određenu vrstu poslova.
(4) Radna dozvola ne može se izdati sa rokom važenja dužim od jedne godine.
Kvota radnih dozvola u BiH
Član 64
(1) Kvota radnih dozvola je broj radnih dozvola koje se u BiH mogu izdati u jednoj godini za strance određenih zanimanja, odnosno za strance koji obavljaju određene djelatnosti, a kojima je radna dozvola za rad u BiH potrebna i ulazi u kvotu, uključujući i broj radnih dozvola koje se u BiH mogu izdati u jednoj godini za sezonske radnike, definisane i razvrstane po djelatnostima od 90 do 180 dana u godini, u skladu sa smjenom godišnjih doba.
(2) Godišnju kvotu radnih dozvola utvrđuje Savjet ministara, u skladu sa migracionom politikom i uz uvažavanje stanja na tržištu rada. Prijedlog godišnje kvote radnih dozvola Savjetu ministara podnosi MCP. MCP prijedlog izrađuje na osnovu izraženih potreba organa nadležnih za poslove zapošljavanja stranaca Federacije Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine o broju potrebnih radnih dozvola za strance, prema stepenu i vrsti obrazovanja, odnosno kvalifikacija ili stručnosti, te prema vrsti sezonskih djelatnosti. Ti organi svoje potrebe za radnim dozvolama podnose MCP-u putem Agencije za rad i zapošljavanje BiH.
(3) U okviru godišnje kvote radnih dozvola, Savjet ministara utvrđuje djelatnosti i zanimanja u kojima se dopušta zapošljavanje stranaca i broj radnih dozvola za svaku od djelatnosti te utvrđuje teritorijalnu raspodjelu radnih dozvola prema izraženim potrebama iz stava (2) ovog člana.
(4) Radne dozvole utvrđene godišnjom kvotom izdaju se prvo za produženje već izdatih radnih dozvola, pa potom za novo zapošljavanje.
(5) Prednost pri izdavanju radnih dozvola imaju stranci koji već imaju odobren privremeni boravak u BiH po osnovu spajanja porodice sa strancem sa odobrenim privremenim boravkom u BiH.
Radne dozvole koje se ne računaju u kvotu radnih dozvola u BiH
Član 65
Radna dozvola može se izdati nezavisno od utvrđene godišnje kvote radnih dozvola u sljedećim slučajevima:
a) strancu koji ima obrazovanje koje odgovara visokom obrazovanju, završenom postdiplomskom ili doktorskom studiju u BiH;
b) strancu čiji se rad u BiH zasniva na međunarodnom sporazumu;
c) strancu koji obavlja ključne poslove u poslovnom subjektu, a koji nije izuzet od potrebe posjedovanja radne dozvole na osnovu međunarodnog sporazuma;
d) učiteljima ili nastavnicima koji izvode ili pomažu u nastavi u obrazovnim ustanovama zbog svog specifičnog znanja;
e) profesionalnim sportistima ili sportskim radnicima koji na osnovu valjano zaključenog ugovora rade u BiH;
f) strancu koji se odrekao državljanstva BiH; ili
g) strancu koji je u bračnoj ili vanbračnoj zajednici sa strancem sa odobrenim stalnim boravkom u BiH ili je dijete stranca sa odobrenim stalnim boravkom u BiH.
Zahtjev za izdavanje radne dozvole u BiH
Član 66
Poslodavac je dužan da zahtjevu za izdavanje radne dozvole za stranca priloži:
a) podatke o strancu s kojim namjerava da zaključi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor, a naročito: ime i prezime, uključujući i sva prijašnja imena i prezimena, imena i prezimena roditelja, datum rođenja, pol, mjesto prebivališta i adresu stanovanja u državi porijekla, broj, datum i mjesto izdavanja važećih putnih isprava,
b) podatke o radnom mjestu ili vrsti posla te o uslovima rada,
c) izvod iz relevantnog registra nadležnog suda o registraciji poslodavca u BiH, odnosno potvrdu o prebivalištu ako je poslodavac fizičko lice,
d) dokaz banke kod koje poslodavac ima račun o solventnosti poslodavca,
e) dokaz o podmirenim poreskim obavezama i uplaćenim doprinosima za sve postojeće zaposlene, uključujući i stranca u slučaju produženja radne dozvole, i
f) obrazloženje o opravdanosti zapošljavanja stranca.
Veza između odobrenja privremenog boravka i radne dozvole
Član 67
(1) Stranac ne može da počne raditi u BiH na osnovu radne dozvole prije nego što mu je odobren privremeni boravak, ako ovim zakonom nije drugačije propisano.
(2) Stranac može raditi u BiH samo na osnovu one radne dozvole na osnovu koje mu je odobren privremeni boravak. Na osnovu radne dozvole stranac može raditi u BiH samo na onom radnom mjestu ili na onoj vrsti poslova za čije je obavljanje radna dozvola izdata, te na osnovu koje je strancu odobren privremeni boravak u BiH.
(3) Privremeni boravak po osnovu radne dozvole odobrava se na period važenja radne dozvole uz dodatnih 30 dana, ali ne duže od jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren. U roku od 30 dana od dana prestanka važenja radne dozvole prestaje da važi i odobrenje privremenog boravka.
(4) Strancu neće prestati privremeni boravak u BiH odobren po osnovu izdate radne dozvole ako u toku trajanja odobrenog privremenog boravka u BiH promijeni radno mjesto unutar istog pravnog lica, te u roku iz stava (3) ovog člana Službi dostavi novu radnu dozvolu.
(5) Strancu neće prestati privremeni boravak u BiH odobren po osnovu izdate radne dozvole ako u toku trajanja odobrenog privremenog boravka u BiH promijeni poslodavca, te u roku iz stava (3) ovog člana Službi dostavi novu radnu dozvolu ili dokaz o pokrenutom postupku za izdavanje nove radne dozvole.
(6) Strancu koji je ušao u BiH bez prethodno pribavljene radne dozvole ne može se odobriti privremeni boravak po osnovu radne dozvole dok taj stranac boravi u BiH.
Prestanak važenja radne dozvole u BiH
Član 68
(1) Radna dozvola za stranca prestaje da važi:
a) istekom roka na koji je izdata, ali u svakom slučaju istekom jedne godine od dana izdavanja;
b) iz razloga predviđenih propisima kojima se uređuje zapošljavanje stranaca; ili
c) neodobravanjem, prestankom ili otkazom privremenog boravka u BiH.
(2) Organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca dužan je da bez odgađanja obavijesti Službu o slučajevima iz stava (1) tačke b) ovog člana.
(3) Služba je dužna da bez odgađanja obavijesti organ nadležan za poslove zapošljavanja o slučajevima iz stava (1) tačke c) ovog člana.
Privremeni boravak sezonskih radnika u BiH
Član 69
(1) Privremeni boravak strancu sezonskom radniku može se odobriti radi obavljanja poslova koji zavise od smjene godišnjih doba u okviru ugovora o radu na određeno vrijeme koji su direktno sklopili stranac i poslodavac iz BiH.
(2)Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana odobrava se na osnovu radne dozvole koju izdaju organi nadležni za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine u okviru utvrđenih kvota radnih dozvola za tekuću godinu koje su u skladu sa članom 64. (Kvota radnih dozvola) ovog zakona definisane i razvrstane po djelatnostima od 90 do 180 dana u godini dana, u skladu sa smjenom godišnjih doba.
(3) Nadležne službe kojima se poslodavac obrati prijavom o potrebi za sezonskim radom dužne su da prijavu odmah proslijede Agenciji za rad i zapošljavanje BiH. Agencija za rad i zapošljavanje BiH obavezna je da prijavu odmah učini dostupnom svim organima nadležnim za poslove zapošljavanja u BiH na period od osam dana. Ako se za sezonski rad, po isteku roka od osam dana, ne prijavi državljanin BiH, za te sezonske poslove može se angažovati i stranac.
(4) Privremeni boravak odobrava se sezonskim radnicima na period od 90 dana do 180 dana u periodu od 12 mjeseci. Nakon isteka navedenog perioda stranac je dužan da napusti BiH.
(5) Privremeni boravak po ovom osnovu može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren, s tim da ukupni privremeni boravak sa produženjem ne prelazi šest mjeseci u periodu od 12 mjeseci.
(6) Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima radnu dozvolu;
b) ima zaključen ugovor o radu ili obavezujuću ponudu za posao u statusu sezonskog radnika u BiH iz kojih se vide:
1) mjesto i vrsta rada,
2) vrijeme trajanja zaposlenja,
3) visina primanja,
4) broj radnih sati (na sedmicu ili mjesec),
5) iznos eventualnog plaćenog odsustva,
6) datum početka zaposlenja i
7) ostali radni uslovi;
c) dostavi dokaz da poslodavac preuzima odgovornost za stranca za vrijeme boravka u BiH, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka, te da se troškovi smještaja neće automatski odbijati od njegovih primanja.
(7) Prije donošenja odluke, Služba po službenoj dužnosti, posredstvom Agencije za rad i zapošljavanje BiH, provjerava da li su ispunjeni uslovi iz stava (3) ovog člana i da li je radno mjesto na raspolaganju za odobrenje privremenog boravka po osnovu sezonskog zapošljavanja.
Obaveze sudova, kazneno-popravnih i obrazovnih ustanova
Član 70
(1) Sudovi nadležni za registraciju poslovnih subjekata dužni su da odmah, a najkasnije u roku od sedam dana od dana izvršene registracije poslovnog subjekta, odnosno promjene podataka, dostave Službi potpunu informaciju o registraciji, odnosno o svakoj promjeni podataka o sljedećim kategorijama stranaca:
a) vlasnicima udjela, odnosno dionica u registrovanom pravnom licu,
b) članovima uprave, odnosno prokuristima u registrovanom pravnom licu, i
c) članovima nadzornog odbora registrovanog pravnog lica.
(2) Sudovi su dužni da odmah po pravosnažnosti dostave Službi presude donesene u postupcima prema strancima.
(3) Sudovi su dužni da dostavljaju Ministarstvu presude koje se odnose na krivično djelo krijumčarenje ljudi.
(4) Kazneno-popravne ustanove dužne su da organizacionoj jedinici Službe dostave podatke o strancima koji su primljeni na izdržavanje kazne zatvora u roku od tri dana od dana prijema stranca, kao i obavještenje o datumu puštanja stranca na slobodu i to odmah po saznanju tog datuma.
(5) Obrazovne ustanove dužne su da u roku od 30 dana od početka školske, odnosno akademske godine dostave Službi podatke o upisanim učenicima, odnosno studentima strancima.
Odjeljak D. Privremeni boravak u BiH po osnovu rada bez radne dozvole
Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole
Član 71
Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole može se odobriti u svrhu:
a) zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika,
b) premještaja unutar pravnog lica,
c) naučnog istraživanja ili
d) rada bez radne dozvole sa potvrdom o prijavi rada.
Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika
Član 72
(1) Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika može se odobriti strancu ako:
a) je podnošenju zahtjeva za boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika prethodio konkurs koji je objavio poslodavac koji namjerava da zaposli stranca,
b) je poslodavac objavio konkurs u najmanje tri dnevna lista koja su dostupna na cijeloj teritoriji BiH sa rokom prijave od 30 dana i istovremeno ga dostavio Agenciji za rad i zapošljavanje BiH, koja je konkurs učinila dostupnim svim institucijama za zapošljavanje u BiH,
c) se na objavljeni konkurs ne prijavi državljanin BiH koji ispunjava uslove konkursa,
d) je za oglašeno radno mjesto potrebna kvalifikacija u visokom obrazovanju i radno iskustvo u struci od najmanje pet godina koje je stečeno nakon završenog formalnog visokog obrazovanja.
(2) Za privremeni boravak iz stava (1) ovog člana izdaje se dozvola za boravak u BiH, tzv. plava karta.
(3) Plava karta izdaje se sa rokom važenja 24 mjeseca. Ako je ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor sklopljen na period kraći od 24 mjeseca, plava karta izdaje se za period trajanja tog ugovora produžen za dodatna tri mjeseca, ali rok njenog važenja ne može biti duži od 24 mjeseca. Ako bi period važenja pasoša nosioca plave karte bio kraći od perioda važenja plave karte, plava karta se izdaje najmanje na period važenja pasoša. Plava karta može se produžavati pod uslovima koji važe za njeno izdavanje.
(4) Plava karta omogućava strancu ulazak i boravak u BiH u periodu njenog važenja.
Izdavanje plave karte
Član 73
(1) Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima kvalifikaciju u visokom obrazovanju, što znači diplomu, potvrdu ili drugi dokaz formalnih kvalifikacija koji je izdao nadležni organ i kojim se potvrđuje uspješno završeno visokoškolsko obrazovanje koje je trajalo najmanje tri godine nakon završene srednje škole,
b) ima radno iskustvo u struci od najmanje pet godina koje je stečeno nakon završenog formalnog visokog obrazovanja i
c) ima ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor za obavljanje poslova visokokvalifikovanog radnika u trajanju od najmanje šest mjeseci, s tim što u tom ugovoru mora biti naznačena i bruto godišnja plata koja nije manja od 1,5 prosječne bruto godišnje plate koja se isplaćuje u BiH prema službeno objavljenom podatku organa nadležnog za statistiku u BiH.
(2) Zahtjev za izdavanje plave karte poslodavac podnosi Službi. Izvan BiH zahtjev se podnosi Službi putem DKP-a BiH, a na teritoriji BiH organizacionoj jedinici Službe prema sjedištu poslodavca.
(3) Prije donošenja odluke, Služba po službenoj dužnosti, a putem Agencije za rad i zapošljavanje BiH, provjerava da li su ispunjeni uslovi iz člana 72. (Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika) i da li je mjesto na raspolaganju za izdavanje plave karte.
Rad na osnovu plave karte i promjena poslodavca
Član 74
1) Stranac kojem je izdata plava karta može raditi u BiH samo na onim poslovima za koje mu je izdata i samo kod onog poslodavca s kojim je zaključio ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor.
(2) U slučaju prestanka ugovora o radu ili drugog odgovarajućeg ugovora ili prestanka uslova na osnovu kojih je izdata plava karta, poslodavac i stranac dužni su da o tome obavijeste Službu, u roku od osam dana od dana nastanka tih okolnosti.
(3) Nakon isteka perioda od 12 mjeseci nosilac plave karte može promijeniti poslodavca, o čemu je dužan da obavijesti Službu u roku od osam dana od dana promjene i da dostavi novi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor sa novim poslodavcem. Nova plava karta izdaje se pod uslovima iz čl. 72. (Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika) i 73. (Izdavanje plave karte) ovog zakona.
(4) Izuzetno od stava (3) ovog člana, stranac može promijeniti poslodavca pod uslovima iz člana 72. (Privremeni boravak u svrhu visokokvalifikovanog zapošljavanja) stava (1) ovog člana i prije isteka perioda važenja plave karte o čemu je dužan da obavijesti Službu u roku od osam dana od dana nastale promjene i da dostavi novi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor s novim poslodavcem.
(5) U slučaju da ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor prestane prije isteka perioda na koji je zaključen, plava karta važi tri mjeseca od prestanka ugovora ili kraće ako je do njenog isteka ostalo manje od tri mjeseca.
Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica
Član 75
(1) Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica može se odobriti strancu koji kao rukovodilac, stručnjak ili pripravnik dolazi u BiH, koji uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona dostavi:
a) dokaz da pravno lice domaćin i pravno lice sa poslovnim sjedištem u inostranstvu pripadaju istom pravnom licu ili grupi pravnih lica,
b) dokaz o zaposlenju unutar istog pravnog lica ili grupe pravnih lica u neprekidnom trajanju od najmanje 12 mjeseci neposredno prije dana premještaja unutar pravnog lica u slučaju da se radi o rukovodiocu ili stručnjaku, odnosno šest mjeseci kada se radi o pripravniku,
c) ugovor o radu zaključen sa pravnim licem iz kojeg se stranac premješta u BiH,
d) potvrdu poslodavca iz koje se vidi:
1) vrijeme trajanja premještaja,
2) adresa pravnog lica,
3) da će stranac preuzeti funkciju rukovodioca, stručnjaka ili pripravnika,
4) iznos plate i ostali uslovi zaposlenja,
5) da će se stranac po završetku premještaja moći premjestiti natrag u pravno lice koje pripada istom pravnom licu ili grupi pravnih lica u stranoj državi,
e) dokaz o potrebnim stručnim kvalifikacijama i iskustvu,
f) dokaz o solventnosti pravnog lica domaćina i
g) dokaz da pravno lice domaćin preuzima odgovornost za stranca za vrijeme boravka u BiH, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Plata stranca raspoređenog radnika ne smije biti manja od prosječne plate koja se isplaćuje u BiH prema službeno objavljenom podatku organa nadležnog za statistiku u BiH.
(3) Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren. Privremeni boravak po ovom osnovu može se produžiti i ukupno trajati najduže do tri godine za rukovodioce i stručnjake, a za pripravnike može se produžiti i ukupno trajati najduže do jedne godine, nakon čega su dužni da napuste BiH.
Privremeni boravak u svrhu naučnog istraživanja
Član 76
(1) Privremeni boravak u svrhu naučnog istraživanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima visoko obrazovanje koje mu omogućava pristup doktorantskim programima i određeno iskustvo i znanje koje se odnosi na projekat istraživanja,
b) ima ugovor o gostovanju na projektu sa naučnoistraživačkom organizacijom zaključen prije podnošenja zahtjeva za privremeni boravak,
c) da naučnoistraživačka organizacija koja je zaključila ugovor o gostovanju preuzima odgovornost za stranca za vrijeme istraživanja, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
2) Naučnoistraživačke organizacije su obavezne da bez odgađanja obavijeste Službu ako je prestao ugovorni odnos između istraživača i naučnoistraživačke organizacije.
(3) Finansijska odgovornost istraživačke organizacije prestaje najkasnije šest mjeseci nakon prestanka važenja ugovora o gostovanju i dostavljanja obavještenja Službi.
(4) Privremeni boravak po osnovu naučnog istraživanja odobrava se na period dok traje projekat iz stava (1) tačke b) ovog člana, a najduže do godinu dana i može se produžavati pod istim uslovima pod kojim je odobren ukoliko projekat traje duže od godinu dana.
(5) Strancu se može produžiti privremeni boravak iz stava (1) ovog člana i kada mu je prethodni privremeni boravak bio odobren po drugom osnovu.
(6) Spisak naučnoistraživačkih organizacija u BiH sačinjava i ažurira MCP i javno je dostupan.
Boravak u svrhu rada bez radne dozvole i potvrda o prijavi rada
Član 77
(1) Stranci koji u BiH borave na osnovu viznog, bezviznog ili prethodno odobrenog privremenog boravka mogu raditi u BiH bez radne dozvole, do 90 dana u godini dana ako obavljaju poslove kao:
a) ključna lica u pravnom licu koja imaju viši položaj u upravi, odnosno koja upravljaju odjelima, prate i nadziru rad drugih zaposlenika, imaju ovlašćenja za prijem i otpuštanje radnika ili su stručnjaci koji posjeduju izvanredno znanje koje je bitno za rad pravnog lica, istraživačku opremu, tehnike ili upravljanje i slično ukoliko su najmanje godinu dana bili zaposleni u tom pravnom licu ili su djelovali kao partneri neposredno prije premještaja u BiH, ako imenovanje nema karakter radnog odnosa;
b) univerzitetski profesori koje visokoškolske ustanove u BiH pozovu za predavače, naučnici na naučnom ili stručnom usavršavanju, naučnici koji su predstavnici međunarodnih organizacija te naučnici koji učestvuju u realizovanju naučnoistraživačkih projekata važnih za BiH;
c) umjetnici i tehničko osoblje, odnosno autori i izvođači operskih, baletskih, dramskih i drugih pozorišnih priredbi ili koncertnih, likovnih i drugih kulturnih priredbi ili autori i izvođači u oblasti muzičke, muzičko-scenske, plesne i baletske umjetnosti, filmski umjetnici, kao i prateće izvještačko, organizaciono i tehničko osoblje koje učestvuje u kulturnim radionicama, susretima i kolonijama;
d) stručnjaci u oblasti zaštite kulturne baštine, bibliotekarstva i arhivistike;
e) stranci koje je uputio strani poslodavac, a koji omogućavaju stručno usavršavanje i obuku licima zaposlenim kod fizičkih ili pravnih lica sa sjedištem u BiH;
f) stranci koji dolaze u BiH radi stručnog usavršavanja, obuke ili prakse u diplomatske misije ili konzularne kancelarije akreditovane u BiH, institucije u BiH ili u pravna lica sa sjedištem u BiH;
g) stranci koji obavljaju poslove vezane za isporuku, montažu i servis mašina ili opreme;
h) stranci koji učestvuju kao predavači na organizovanim stručnim skupovima i seminarima;
i) stranci koji učestvuju na sajamskim ili izložbenim priredbama na kojima izlaže njihov poslodavac;
j) izvođači i tehničko osoblje na komercijalnim koncertima kao i stranci zaposleni u cirkusima ili zabavnim parkovima;
k) ljekari koji se po pozivu zdravstvene ustanove u BiH angažuju za obavljanje specijalističkih pregleda i drugih medicinskih usluga;
l) stranci koji u BiH dolaze radi učešća na sportskim priredbama i takmičenjima,
m) sezonski radnici u okviru ugovora o radu na određeno vrijeme koji su zaključili stranac i poslodavac iz BiH uz ispunjenje uslova iz člana 69. st. (3) i (7) ovog zakona.
(2) Stranci koji u BiH borave na osnovu viznog, bezviznog, prethodno odobrenog privremenog boravka ili privremenog boravka po osnovu rada bez radne dozvole mogu raditi u BiH bez radne dozvole ako obavljaju poslove kao:
a) osnivači privrednog društva, odnosno preduzeća sa sjedištem u BiH, ako privredno društvo ili preduzeće na svakog stranca uključujući i osnivače zapošljava minimalno pet državljana BiH kojima isplaćuje bruto platu najmanje u visini prosječne bruto plate u BiH i uredno izmiruje poreske obaveze;
b) stručnjaci, nastavnici i predavači stranih kulturnih i obrazovnih institucija, koji u BiH obavljaju svoj stručni posao u okviru projekta kulturne i obrazovne saradnje;
c) civilni, policijski i vojni službenici drugih država koji u BiH dolaze da rade na osnovu ugovora o saradnji sa organima BiH;
d) članovi naučnih međunarodnih misija, koji obavljaju istraživanje u BiH koje je odobrio Savjet ministara;
e) službenici vjerskih zajednica registrovanih u BiH dok obavljaju posao vezan isključivo za vjersku službu;
f) strani dopisnici akreditovani u BiH ili izvještači stranih medija;
g) stranci koji, na osnovu ugovora sa Savjetom ministara, Ministarstvom odbrane BiH, Ministarstvom pravde BiH ili Ministarstvom, obavljaju poslove za potrebe odbrane, pravnog sistema ili bezbjednosti države ili se stručno usavršavaju u tim oblastima;
h) stranci koji su angažovani na projektima značajnim za BiH ako su kao stručnjaci ili ključna lica značajna za realizaciju projekta ili ako su upućeni na rad u BiH na osnovu ugovora sklopljenog između stranog poslodavca i korisnika usluga u BiH po osnovu međunarodnog tendera na određeno vrijeme;
i) stranac koji boravi u BiH po osnovu razloga koji je zasnovan na međunarodnom ugovoru čija je BiH ugovorna strana, što se dokazuje potvrdom organa uprave BiH u čiju nadležnost spadaju pitanja koja se uređuju tim ugovorom po osnovu kojeg stranac boravi u BiH;
j) stranac kojeg je uputio strani poslodavac u pravno lice u BiH s ciljem praćenja i kontrole kvaliteta proizvodnje na osnovu ugovora o naručenju i izvršenju poslova."
(3) Stranci iz stava (1) ovog člana, izuzev stranaca iz stava (1) tač. h), i) i l) ovog člana, mogu raditi u BiH bez radne dozvole, uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
(4) Stranci iz stava (1) ovog člana koji namjeravaju da rade u BiH duže od 90 dana u godini dana dužni su da pribave radnu dozvolu i dozvolu boravka po osnovu rada sa radnom dozvolom.
(5) Stranci iz stava (2) ovog člana koji borave u BiH po osnovu viznog, bezviznog ili prethodno odobrenog privremenog boravka mogu raditi u BiH bez radne dozvole, uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
(6) Potvrdu o prijavi rada, na zahtjev poslodavca ili stranca, izdaje organizaciona jedinica Službe prema mjestu obavljanja poslova. Potvrda o prijavi rada izdaje se na obrascu propisanom podzakonskim aktom.
(7) Poslodavac može zaposliti stranca na onim poslovima za koje mu je izdata potvrda o prijavi rada i dužan je da u svrhu kontrole tokom trajanja rada posjeduje primjerak takve potvrde.
(8) Stranci iz stava (2) ovog člana koji podnesu zahtjev za odobrenje privremenog boravka po osnovu rada bez radne dozvole iz člana 71. (Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole) tačke d) ovog zakona, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, treba da ispunjavaju i posebne uslove, koje Ministarstvo propisuje podzakonskim aktom. Strancu kojem je odobren privremeni boravak po ovom osnovu ne izdaje se potvrda o prijavi rada.
(9) Stranac koji je zaposlen ili obavlja poslove putem komunikacione tehnologije za pravno lice ili vlastito pravno lice koje nije registrovano u BiH i ne obavlja poslove ili pruža usluge poslodavcima na teritoriji BiH, a koji boravi u BiH na osnovu viznog ili bezviznog boravka, može raditi u BiH bez radne dozvole do 90 dana u 180 dana uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
Pravo na rad u BiH bez radne dozvole
Član 78
Pravo na rad u BiH bez obaveze pribavljanja radne dozvole omogućeno je strancima koji u BiH imaju:
a) odobren stalni boravak,
b) odobren izbjeglički status, supsidijarnu zaštitu ili privremenu zaštitu,
c) odobren privremeni boravak po osnovu spajanja porodice, a radi se o strancu koji je u braku ili vanbračnoj zajednici sa državljaninom BiH ili koji ima odobren privremeni boravak po osnovu spajanja porodice kao staratelj maloljetnog djeteta koje ima državljanstvo BiH, ili kojem je produžen privremeni boravak kad je u toku brakorazvodna parnica u kojoj se odlučuje o starateljstvu nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH,
d) odobren privremeni boravak po osnovu obrazovanja u statusu studenta kada obavljaju poslove privremenog karaktera posredstvom ovlašćenih posrednika bez zasnivanja radnog odnosa u skladu sa propisima kojima se reguliše obavljanje takvih poslova ili
e) odobren privremeni boravak po osnovu člana 58. stav (2) tačka c) ovog zakona.