Stalni boravak stranaca u BiH - Advokatska kancelarija Topić Banjaluka
Vodič za zapošljavanje stranaca na osnovu radne dozvole u Republici Srpskoj nastao je kao rezultata narastajuće potrebe za zapošljavanjem stranih državljanja koju je Unija poslodavaca Republike Srpske prepoznala kod poslodavaca u Republici Srpskoj zbog nepovoljne situacije na domaćem tržištu rada. Namijenjen je poslodavcima i njihovim službama, kako bi stekli uvid o nadležnim institucijama, postupcima, i dokumentaciji koja je potrebna da bi se stranac zaposlio na osnovu radne dozvole u Republici Srpskoj u skladu sa zakonom.
Zakon o strancima
Bosne i Hercegovine
"Službeni Glasnik BiH", broj 88/2015, 34/2021 i 63/2023
GLAVA IV - BORAVAK STRANACA U BiH
Odjeljak E. Stalni boravak stranaca u BiH
Uslovi za odobrenje stalnog boravka strancu u BiH
Član 79
(1) Stalni boravak može se odobriti strancu pod uslovom da:
a) na osnovu odobrenja privremenog boravka neprekidno boravi na teritoriji BiH najmanje pet godina neposredno prije podnošenja zahtjeva za odobrenje stalnog boravka,
b) ima važeći pasoš,
c) raspolaže dovoljnim i redovnim sredstvima za izdržavanje,
d) ima obezbijeđen odgovarajući smještaj,
e) ima zdravstveno osiguranje,
f) poznaje jedan od jezika i pisama u službenoj upotrebi u BiH,
g) da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, što se dokazuje potvrdom koju je izdao nadležni organ države porijekla, a koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva,
h) da se protiv njega ne vodi krivični postupak i da nije kažnjavan za krivično djelo, što se dokazuje potvrdom koju je izdao nadležni organ u BiH, a koja nije starija od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva.
(2) Smatra se da je stranac neprekidno boravio u BiH i ako je u periodu od pet godina izbivao iz BiH višekratno do 10 mjeseci ukupno ili jednokratno šest mjeseci.
(3) U period izbivanja iz stava (2) ovog člana ne uračunava se vrijeme koje stranac u periodu odobrenog privremenog boravka u BiH izbiva iz BiH zbog privremenih posebnih ili izuzetnih razloga, i to ako se radi o:
a) strancu koji boravi u BiH po osnovu spajanja porodice sa državljaninom BiH koji ima prebivalište u BiH pod uslovom da stranac tokom svakog odobrenog privremenog boravka boravi najmanje 90 dana na teritoriji BiH, ili
b) strancu koji u posljednjih pet godina boravi u BiH po osnovu privremenog boravka koji se uračunava u stalni boravak i smatra se naročito korisnim za BiH što dokazuje preporukom institucije BiH, vlade entiteta ili Brčko Distrikta BiH.
(4) Izuzetno od stava (2) ovog člana smatra se da je stranac koji boravi u BiH kao nosilac plave karte neprekidno boravio u BiH i ako je u periodu od pet godina izbivao iz BiH višekratno do 18 mjeseci ukupno ili jednokratno 12 mjeseci.
(5) Ispit iz poznavanja jednog od jezika i pisama u službenoj upotrebi u BiH mogu sprovoditi visokoškolske ili srednjoškolske ustanove ili ustanove za obrazovanje odraslih, koje na osnovu odobrenja ministarstva nadležnog za obrazovanje u BiH izvode programe učenja i polaganja jezika u službenoj upotrebi u BiH.
(6) Ispit iz poznavanja jezika ne moraju polagati: djeca predškolskog uzrasta, lica koja pohađaju ili su završila osnovno, srednje ili visoko obrazovanje na jednom od jezika koji su u službenoj upotrebi u BiH i lica starija od 60 godina ako nisu u radnom odnosu. Troškove kurseva za učenje jezika i polaganje ispita snosi stranac.
Boravak koji ne spada u osnove za stalni boravak
Član 80
(1) Strancu neće biti odobren stalni boravak ako je u posljednjih pet godina u BiH boravio:
a) po osnovu privremene zaštite, ili je podnio zahtjev za odobrenje privremene zaštite i čeka odluku o svom statusu;
b) po osnovu međunarodne zaštite ili je podnio zahtjev za azil i čeka odluku o svom statusu;
c) po osnovu pravnog statusa predviđenog Bečkom konvencijom o diplomatskim odnosima iz 1961. godine, Bečkom konvencijom o konzularnim odnosima iz 1963. godine, Konvencijom iz 1969. godine o specijalnim misijama ili Bečkom konvencijom o predstavnicima država i njihovim odnosima sa međunarodnim organizacijama iz Univerzalne povelje iz 1975. godine;
d) po osnovu obrazovanja iz čl. 54. (Privremeni boravak po osnovu osnovnog obrazovanja), 54a. (Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja) i 55. (Privremeni boravak po osnovu visokoškolskog obrazovanja), privremenog boravka pripravnika iz člana 56. (Privremeni boravak pripravnika), privremenog boravka odobrenog strancu volonteru iz člana 57. (Privremeni boravak volontera), privremenog boravka po osnovu humanitarnih razloga iz člana 58. (Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga) stav (1), stav (2) tač. b) i d) i stav (3), sezonskog zapošljavanja iz člana 69. (Privremeni boravak sezonskih radnika), premještaja unutar pravnog lica iz člana 75. (Privremeni boravak po osnovu premještaja unutar pravnog lica), rada bez radne dozvole iz člana 77. (Boravak u svrhu rada bez radne dozvole i potvrda o prijavi rada) i privremenog boravka odobrenog iz drugih opravdanih razloga iz člana 48. (Osnov za odobrenje privremenog boravka) stav (1) tačka f) ovog zakona;
e) na izdržavanju kazne, odnosno izvršavanju druge krivičnopravne sankcije ili druge obaveze utvrđene odlukom suda ili drugog nadležnog organa;
f) po osnovu spajanja porodice sa strancem čiji privremeni boravak ne spada u osnove za odobrenje stalnog boravka u BiH;
g) po osnovu potvrde o ostanku iz člana 110. (Postupanje u slučaju pozivanja na zaštitu) stava (5) ovog zakona;
h) po osnovu boravka kao dnevni migrant;
i) po osnovu spajanja porodice iz člana 51. (Boravak po osnovu braka ili vanbračne zajednice) stava (1) tačke c) ovog zakona ako nije određen za staratelja maloljetnog djeteta koje je državljanin BiH ili
j) po osnovu spajanja porodice sa strancem koji nema stalni boravak ili čiji je zahtjev za odobrenje stalnog boravka u BiH odbijen, odbačen ili je postupak obustavljen.
(2) Izuzetno od stava (1) tačka d) ovog člana, strancu kojem je odobravan privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja iz člana 54a. (Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja) i visokoškolskog obrazovanja iz člana 55. (Privremeni boravak po osnovu visokoškolskog obrazovanja) ovog zakona, u vrijeme potrebno za odobrenje stalnog boravka iz člana 79. (Uslovi za odobrenje stalnog boravka) stav (1) tačka a) ovog zakona, računa se polovina vremena provedenog po osnovu odobrenja privremenog boravka u svrhu srednjoškolskog obrazovanja i u svrhu visokoškolskog obrazovanja. Privremeni boravak iz kojeg se podnosi zahtjev za stalni boravak ne može biti po osnovu obrazovanja.
(3) Izuzetno od stava (1) tačke d) ovog člana, stancu kojem je odobravan privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole kao osnivaču privrednog društva iz člana 77. (Boravak u svrhu rada bez radne dozvole i potvrda o prijavi rada) stava (2) tačke a) ovog zakona, u vrijeme potrebno za odobrenje stalnog boravka iz člana 79. (Uslovi za odobrenje stalnog boravak) stava (1) tačke a) ovog zakona uračunava se taj boravak.
Dijete stranaca sa odobrenim boravkom
Član 81
(1) Djetetu čiji su roditelji stranci koji imaju odobren boravak u BiH, bez obzira da li je rođeno na teritoriji ili van teritorije BiH, može se odobriti boravak u BiH za isti period za koji je boravak u BiH odobren roditeljima.
(2) Zahtjev za odobrenje boravka za dijete iz stava (1) ovog člana podnosi se u roku od 180 dana od dana rođenja djeteta.
(3) Ako zahtjev nije podnesen u roku iz stava (2) ovog člana, spajanje novorođenog djeteta sa roditeljima, pod uslovima iz stava (1) ovog člana i ako je stranac platio novčanu kaznu za prekršaj iz člana 133. (Prekršajno kažnjavanje povrede odredaba čl. 7, 13, 45, 81, 94, 95. i 102.) stav (1) tačka d) ovog zakona, moguće je najkasnije do navršene prve godine života djeteta.
Odjeljak F. Postupak odobravanja boravka stranaca u BiH
Podnošenje zahtjeva za odobrenje i produženje privremenog boravka u BiH
Član 82
(1) Zahtjev za odobrenje i zahtjev za produženje privremenog boravka podnosi se Službi.
(2) U pravilu, zahtjev za odobrenje prvog privremenog boravka stranac podnosi van BiH putem DKP-a BiH.
(3) Zahtjev za odobrenje prvog privremenog boravka na teritoriji BiH stranac podnosi nadležnoj organizacionoj jedinici Službe samo ako je:
a) u BiH ušao sa vizom za dugoročni boravak (Viza D); ili
b) državljanin države bezviznog režima.
(4) Zahtjev za odobrenje prvog privremenog boravka podnosi se najkasnije 15 dana prije isteka roka važenja vize za dugoročni boravak (Vize D), odnosno bezviznog boravka.
(5) Zahtjev za produženje privremenog boravka podnosi se u BiH nadležnoj organizacionoj jedinici Službe direktno, a van BiH putem DKP-a BiH. Zahtjev se podnosi najranije 60 dana, a najkasnije 15 dana prije isteka perioda odobrenog boravka.
(6) Zahtjev iz st. (1), (2), (3) i (5) ovog člana stranac podnosi lično u organizacionoj jedinici Službe, odnosno u DKP-u BiH, a za poslovno nesposobnog stranca zahtjev podnosi zakonski zastupnik.
(7) Stranac koji je podnio zahtjev za odobrenje ili produženje privremenog boravka na teritoriji BiH može ostati u BiH do donošenja konačne odluke o njegovom zahtjevu.
(8) Uz zahtjev za odobrenje i zahtjev za produženje privremenog boravka stranac je dužan da dâ biometrijske podatke.
Boravak u BiH u slučaju prestanka braka ili vanbračne zajednice
Član 51
(1) Ako je za vrijeme trajanja privremenog boravka odobrenog po osnovu spajanja porodice prestao brak ili vanbračna zajednica, bivši supružnik ili vanbračni partner koji je odobrenje privremenog boravka dobio kao član uže porodice iz člana 50. (Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice) može podnijeti zahtjev za produženje privremenog boravka:
a) ako ima pravo starateljstva nad maloljetnim djetetom koje ima državljanstvo BiH;
b) u slučaju smrti supružnika ili vanbračnog partnera na osnovu kojeg je ostvaren privremeni boravak s ciljem spajanja porodice, a dokaže da je stekao pravo na rad u skladu sa odredbama ovog zakona ili ima obezbijeđena sredstva za sopstveno izdržavanje i izdržavanje članova porodice te zdravstveno osiguranje ili ako boravi u BiH radi studiranja i priloži dokaze o sredstvima za sopstveno izdržavanje i izdržavanje članova porodice i zdravstvenom osiguranju; ili
c) kad je u toku brakorazvodna parnica u kojoj se odlučuje o starateljstvu nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH.
(2) Izuzetno, privremeni boravak po osnovu spajanja porodice može se odobriti strancu koji nije imao odobren privremeni boravak prije smrti supružnika ili vanbračnog partnera koji je bio državljanin BiH, ako je nakon smrti supružnika ili vanbračnog partnera preuzeo starateljstvo nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH i ima prebivalište u BiH.
(3) Privremeni boravak po ovom osnovu odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
Brak iz koristi
Član 52
(1) Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice neće se odobriti ako je brak sklopljen iz koristi.
(2) Okolnosti koje mogu ukazivati da je brak sklopljen iz koristi su:
a) bračni drugovi ne održavaju bračnu zajednicu,
b) bračni drugovi ne izvršavaju obaveze koje proizlaze iz braka,
c) bračni drugovi se nisu upoznali prije sklapanja braka,
d) bračni drugovi ne daju dosljedne lične podatke,
e) bračni drugovi ne govore jezik koji oboje razumiju,
f) za sklapanje braka data su materijalna sredstva, osim ako se ne radi o sredstvima koja se daju kao miraz, a supružnici dolaze iz zemalja u kojima je davanje miraza običaj,
g) postoje dokazi o ranijim brakovima iz koristi na strani bilo kog bračnog druga u BiH ili inostranstvu, ili
h) drugi dokazi koji mogu ukazivati da je brak sklopljen iz koristi.
(3) Odredbe ovog člana na odgovarajući način se primjenjuju i na vanbračnu zajednicu.
Privremeni boravak po osnovu obrazovanja
Član 53
Privremeni boravak po osnovu obrazovanja može se odobriti u svrhu:
a) osnovnog i srednjoškolskog obrazovanja,
b) visokoškolskog obrazovanja,
c) pripravništva i
d) volonterskog rada.
Privremeni boravak po osnovu osnovnog obrazovanja
Član 54
(1) Privremeni boravak po osnovu redovnog osnovnog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) upisan je u osnovnoškolsku ustanovu,
b) ima saglasnost roditelja ili zakonskog zastupnika za planirani boravak u svrhu osnovnog obrazovanja u BiH,
c) ima staratelja u BiH, i
d) dostavi dokaz da je staratelj ili obrazovna ustanova ili organizacija koja realizuje program razmjene učenika za njega odgovorna za vrijeme boravka u BiH naročito u pogledu smještaja, sredstava za izdržavanje, obrazovanja, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Privremeni boravak po osnovu osnovnog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(3) i (4) (brisano)
Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja
Član 54a
(1) Učenik je stranac kojem je odobren privremeni boravak u BiH kako bi pohađao priznati državni program ili priznati regionalni program srednjoškolskog obrazovanja kroz program razmjene učenika ili obrazovnog projekta kojim upravlja obrazovna ustanova.
(2) Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sledeće uslove:
a) upisan je u srednjoškolsku ustanovu po osnovu redovnog srednjoškolskog obrazovanja ili učestvuje u programu razmjene učenika,
b) ako je maloljetan, ima saglasnost roditelja ili zakonskog zastupnika za planirani boravak u svrhu srednjoškolskog obrazovanja u BiH,
c) ima staratelja u BiH,
d) dostavi dokaz da je staratelj ili obrazovna ustanova ili organizacija koja realizuje program razmjene učenika za njega odgovorna za vrijeme boravka u BiH, naročito u pogledu troškova školovanja, smještaja, sredstava za izdržavanje, zdravstvenog osiguranja i povratka, a ako učestvuje u programu razmjene učenika, i dokaz da učestvuje u programu razmjene učenika.
(3) Ako stranac upisuje posljednju godinu srednjoškolskog obrazovanja, ne može biti stariji od 20 godina života.
(4) Privremeni boravak po osnovu srednjoškolskog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(5) Ako je privremeni boravak odobren po osnovu učestvovanja u programu razmjene ili obrazovnom projektu, privremeni boravak se odobrava na period koji je jednak trajanju programa razmjene učenika ili obrazovnog projekta ako su kraći od godinu dana ili najduže godinu dana, a može se produžiti jednom za period potreban za završetak programa razmjene učenika ili obrazovnog projekta.
Privremeni boravak po osnovu visokoškolskog obrazovanja
Član 55
(1) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) da je upisan na akreditovanu visokoškolsku ustanovu u BiH, ili
b) da dolazi u okviru razmjene studenata, odnosno mobilnosti mladih.
(2) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(3) Nakon isteka roka propisanog za trajanje redovnog visokoškolskog obrazovanja privremeni boravak po ovom osnovu može se produžavati najduže dvije godine, uz dostavljanje dokaza o obnovi godine.
(4) Privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja se produžava i u slučaju kada visokoškolska ustanova prestane da obavlja djelatnost pod uslovom da je stranac podnio zahtjev za upis na drugu akreditovanu visokoškolsku ustanovu u okviru ekvivalentnog studijskog programa, radi završetka studija.
(5) Listu akreditovanih visokoškolskih ustanova u BiH, u skladu sa zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje u BiH, sačinjava Agencija za razvoj visokog obrazovanja i obezbjeđivanje kvaliteta BiH. Lista je javno dostupna.
(6) Izuzetno od stava (1) ovog člana, privremeni boravak po osnovu redovnog visokoškolskog obrazovanja može se odobriti i strancu kojem je odobrena specijalizacija u BiH od nadležnog organa u BiH i koji ispunjava uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona. Privremeni boravak po ovom osnovu odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren dok specijalizacija traje.
Privremeni boravak pripravnika
Član 56
(1) Privremeni boravak pripravnika može se odobriti strancu koji je stekao visokoškolsko obrazovanje izvan BiH ili studira izvan BiH s ciljem sticanja visokoškolske kvalifikacije i dolazi na osnovu međunarodnih ugovora čija je BiH ugovorna strana ili koji je stekao visokoškolsko obrazovanje na teritoriji BiH, radi obavljanja stručne prakse, odnosno pripravničkog staža.
(2) Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, dostavi:
a) ugovor o osposobljavanju zaključen sa pravnim licem u kojem obavlja stručnu praksu, odnosno pripravnički staž, kojim se predviđa teoretsko i praktično osposobljavanje,
b) dokaz o sticanju visokoškolske kvalifikacije unutar dvije godine koje prethode datumu podnošenja zahtjeva ili dokaz o trenutnom studiranju s ciljem sticanja visokoškolske kvalifikacije i
c) dokaz da će pravno lice u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž biti odgovorno u pogledu troškova boravka i smještaja, sredstava za izdržavanje, zdravstvene zaštite i povratka.
(3) Privremeni boravak pripravnika odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren, isključivo jednom, i to na period potreban za sticanje profesionalnih kvalifikacija.
(4) Obavljanje stručne prakse odnosno pripravničkog staža iz ovog člana ne smatra se radom u smislu odredaba ovog zakona.
(5) Pravno lice u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž je obavezno da bez odgađanja obavijesti Službu ako je prestao ugovorni odnos između pripravnika i pravnog lica u kojem obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž.
(6) Finansijska odgovornost pravnog lica u kojem stranac obavlja stručnu praksu odnosno pripravnički staž prestaje najkasnije šest mjeseci nakon prestanka važenja ugovora o osposobljavanju bez naknade i dostavljanja obavještenja Službi.
Privremeni boravak volontera
Član 57
(1) Privremeni boravak može se odobriti strancu volonteru koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove da:
a) nije mlađi od 18 niti stariji od 65 godina,
b) ima ugovor o volontiranju zaključen sa ustanovom, institucijom, humanitarnom organizacijom, udruženjem građana ili fondacijom u BiH u kojoj obavlja volontiranje,
c) priloži projekat na čijoj je realizaciji angažovan, odnosno dokument iz kojeg se vidi šema volonterskog rada, opis poslova i zadataka, broj izvršilaca, period volontiranja, nadzor i radno vrijeme,
d) da organizacija u kojoj stranac volontira posjeduje polisu osiguranja od odgovornosti prema trećim licima i da preuzima odgovornost za stranca za vrijeme volontiranja, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Privremeni boravak strancu volonteru odobrava se na period do jedne godine, a izuzetno se može produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren, ako trajanje projekta na kojem je stranac angažovan traje duže od godinu dana.
Privremeni boravak u BiH po osnovu humanitarnih razloga
Član 58
(1) Privremeni boravak po osnovu humanitanih razloga radi liječenja, rehabilitacije i boravka u staračkom domu može se odobriti strancu koji ispunjava uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona i dostavi dokaz da je primljen u ustanovu u BiH na liječenje, rehabilitaciju ili smještaj u starački dom.
(2) Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga može se odobriti i strancu koji ne ispunjava uslove za odobrenje privremenog boravka iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, u sljedećim slučajevima:
a) ako je žrtva trgovine ljudima s ciljem:
1) pružanja zaštite i pomoći u oporavku i povratku u državu porijekla ili državu uobičajenog boravka ili u državu koja ga prihvata; ili
2) pružanja zaštite i pomoći ako je njihov boravak neophodan zbog saradnje sa nadležnim organima radi istrage u otkrivanju i procesuiranju krivičnog djela trgovine ljudima;
b) maloljetnom djetetu stranca ako je napušteno ili je žrtva organizovanog kriminala, ili je iz drugih razloga ostalo bez roditeljske zaštite, starateljstva ili bez pratnje;
c) licu bez državljanstva;
d) po osnovu drugih opravdanih humanitarnih razloga, koje na prijedlog Ministarstva određuje podzakonskim propisom Savjet ministara, zavisno od situacije..
(3) Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga može se odobriti i strancu koji ne ispunjava uslove za odobrenje privremenog boravka iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, ako je prisustvo stranca u BiH neophodno za sprovođenje krivičnog postupka ili kada stranac sarađuje sa organima vlasti radi otkrivanja krivičnog djela ili počinioca, ili je žrtva organizovanog kriminala, ukoliko je njegovo prisustvo u BiH neophodno za sprovođenje sudskog postupka.
(4) Stranac kojem je odobren privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga na osnovu stava (2) tačke a) ovog člana ima pravo na: adekvatan i siguran smještaj, pristup hitnoj medicinskoj zaštiti, psihološku pomoć, informisanje o pravnom statusu, pravnu pomoć u postupku ostvarivanja statusnih pitanja, pristup tržištu rada pod uslovima koji se primjenjuju prema strancu, kao i pristup profesionalnoj obuci i edukaciji. Dijete koje ima odobren privremeni boravak kao žrtva trgovine ljudima ima pristup obrazovanju.
(5) Stranac kojem je odobren privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga na osnovu stava (2) tačke c) ovog člana ima pravo na rad pod istim uslovima koji se primjenjuju prema strancu, a omogućava mu se pristup obrazovanju pod istim uslovima kao i državljanima BiH.
(6)Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga određen propisom Savjeta ministara iz stava (2) tačke d) ovog člana ne može se ni u kojem slučaju odobriti ako postoje okolnosti iz člana 84. (Odbijanje zahtjeva za odobrenje i zahtjeva za produženje privremenog boravka) stava (1) tač. f) i h) ovog zakona.
(7) Privremeni boravak iz stava (1) i stava (2) tač. b), c) i d) ovog člana odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojima je boravak odobren.
(8) Privremeni boravak iz stava (2) tačke a) ovog člana odobrava se na period najduže do šest mjeseci i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
(9) Strancu kojem je odobren privremeni boravak na osnovu stava (2) ovog člana, a koji ne posjeduje važeći putni dokument, izdaje se potvrda o identitetu.
Preporuka nadležnog organa za odobrenje i produženje privremenog boravka u BiH
Član 59
Za odobrenje i produženje privremenog boravka po osnovu humanitarnih razloga iz člana 58. (Privremeni boravak po osnovu humanitarnih razloga) stava (2) tač. a), b) i d) i stava (3) ovog zakona, uz ostale dokaze potrebne za ocjenu osnovanosti zahtjeva, neophodna je ocjena organa pred kojim se vodi odgovarajući postupak (sudski, upravni) ili preporuka drugog nadležnog organa ili nalaz specijaliste medicinske struke odgovarajuće zdravstvene ustanove o potrebi liječenja ili oporavka ili slično.
Zaštita žrtava trgovine ljudima
Član 60
(1) Ministarstvo je odgovorno za osiguranje posebne zaštite i pomoći žrtvama trgovine ljudima tokom njihovog prihvata i boravka u centrima za smještaj žrtava trgovine ljudima.
(2) Stranac za kojeg postoje osnovi sumnje da je žrtva trgovine ljudima, od dana smještaja u centar za smještaj žrtava trgovine ljudima, stiče status zaštićenog lica na period od 30 dana, što se smatra periodom oporavka i razmišljanja, da odluči da li će sarađivati sa nadležnim organima u BiH radi istrage u otkrivanju i procesuiranju krivičnog djela trgovine ljudima.
Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini
Član 61
(1) Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini može se odobriti strancu koji je vlasnik nepokretne imovine u BiH, koji uz ispunjenje uslova iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona raspolaže dokazima o vlasništvu i postojanju efektivne veze sa BiH.
(2) Privremeni boravak po osnovu vlasništva na nepokretnoj imovini odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren.
Odjeljak C. Privremeni boravak u BiH po osnovu rada sa radnom dozvolom
Radna dozvola u BiH
Član 62
(1) Ako stranac namjerava da boravi u BiH s ciljem plaćenog rada mora, prije ulaska u BiH, imati radnu dozvolu koju je izdao organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine u skladu sa odredbama ovog i drugih zakona u BiH kojima se regulišu pitanja rada stranaca, osim kad je ovim zakonom ili međunarodnim ugovorom čija je BiH ugovorna strana određeno da za pojedine vrste rada radna dozvola nije potrebna.
(2) Obavljanje aktivnosti neophodnih za osnivanje i registraciju pravnog lica, odnosno poslovnog subjekta ne smatra se radom u smislu stava (1) ovog člana, te ne podliježe obavezi pribavljanja radne dozvole.
(3) Organ iz stava (1) ovog člana dužan je da primjerak odluke po zahtjevu za izdavanje radne dozvole dostavi Službi odmah prilikom dostavljanja odluke strancu.
(4) Odredbe ovog člana ne odnose se na strance kojima je priznat izbjeglički status ili status supsidijarne zaštite u BiH.
Izdavanje radne dozvole u BiH
Član 63
(1) Radna dozvola može se izdati strancu na zahtjev pravnog ili fizičkog lica koje namjerava da ga zaposli (u daljem tekstu: poslodavac). Zavisno od mjesta prebivališta, odnosno sjedišta poslodavca, radnu dozvolu izdaje organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine.
(2) Organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca izdaje radnu dozvolu na osnovu utvrđene kvote radnih dozvola u skladu sa članom 64. (Kvota radnih dozvola) ili kao radnu dozvolu koja se ne računa u kvotu u skladu sa članom 65. (Radne dozvole koje se ne računaju u kvotu) ovog zakona, te u skladu sa propisima kojima se uređuje izdavanje radne dozvole.
(3) Radna dozvola izdaje se za određeno radno mjesto odnosno za određenu vrstu poslova.
(4) Radna dozvola ne može se izdati sa rokom važenja dužim od jedne godine.
Kvota radnih dozvola u BiH
Član 64
(1) Kvota radnih dozvola je broj radnih dozvola koje se u BiH mogu izdati u jednoj godini za strance određenih zanimanja, odnosno za strance koji obavljaju određene djelatnosti, a kojima je radna dozvola za rad u BiH potrebna i ulazi u kvotu, uključujući i broj radnih dozvola koje se u BiH mogu izdati u jednoj godini za sezonske radnike, definisane i razvrstane po djelatnostima od 90 do 180 dana u godini, u skladu sa smjenom godišnjih doba.
(2) Godišnju kvotu radnih dozvola utvrđuje Savjet ministara, u skladu sa migracionom politikom i uz uvažavanje stanja na tržištu rada. Prijedlog godišnje kvote radnih dozvola Savjetu ministara podnosi MCP. MCP prijedlog izrađuje na osnovu izraženih potreba organa nadležnih za poslove zapošljavanja stranaca Federacije Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine o broju potrebnih radnih dozvola za strance, prema stepenu i vrsti obrazovanja, odnosno kvalifikacija ili stručnosti, te prema vrsti sezonskih djelatnosti. Ti organi svoje potrebe za radnim dozvolama podnose MCP-u putem Agencije za rad i zapošljavanje BiH.
(3) U okviru godišnje kvote radnih dozvola, Savjet ministara utvrđuje djelatnosti i zanimanja u kojima se dopušta zapošljavanje stranaca i broj radnih dozvola za svaku od djelatnosti te utvrđuje teritorijalnu raspodjelu radnih dozvola prema izraženim potrebama iz stava (2) ovog člana.
(4) Radne dozvole utvrđene godišnjom kvotom izdaju se prvo za produženje već izdatih radnih dozvola, pa potom za novo zapošljavanje.
(5) Prednost pri izdavanju radnih dozvola imaju stranci koji već imaju odobren privremeni boravak u BiH po osnovu spajanja porodice sa strancem sa odobrenim privremenim boravkom u BiH.
Radne dozvole koje se ne računaju u kvotu radnih dozvola u BiH
Član 65
Radna dozvola može se izdati nezavisno od utvrđene godišnje kvote radnih dozvola u sljedećim slučajevima:
a) strancu koji ima obrazovanje koje odgovara visokom obrazovanju, završenom postdiplomskom ili doktorskom studiju u BiH;
b) strancu čiji se rad u BiH zasniva na međunarodnom sporazumu;
c) strancu koji obavlja ključne poslove u poslovnom subjektu, a koji nije izuzet od potrebe posjedovanja radne dozvole na osnovu međunarodnog sporazuma;
d) učiteljima ili nastavnicima koji izvode ili pomažu u nastavi u obrazovnim ustanovama zbog svog specifičnog znanja;
e) profesionalnim sportistima ili sportskim radnicima koji na osnovu valjano zaključenog ugovora rade u BiH;
f) strancu koji se odrekao državljanstva BiH; ili
g) strancu koji je u bračnoj ili vanbračnoj zajednici sa strancem sa odobrenim stalnim boravkom u BiH ili je dijete stranca sa odobrenim stalnim boravkom u BiH.
Zahtjev za izdavanje radne dozvole u BiH
Član 66
Poslodavac je dužan da zahtjevu za izdavanje radne dozvole za stranca priloži:
a) podatke o strancu s kojim namjerava da zaključi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor, a naročito: ime i prezime, uključujući i sva prijašnja imena i prezimena, imena i prezimena roditelja, datum rođenja, pol, mjesto prebivališta i adresu stanovanja u državi porijekla, broj, datum i mjesto izdavanja važećih putnih isprava,
b) podatke o radnom mjestu ili vrsti posla te o uslovima rada,
c) izvod iz relevantnog registra nadležnog suda o registraciji poslodavca u BiH, odnosno potvrdu o prebivalištu ako je poslodavac fizičko lice,
d) dokaz banke kod koje poslodavac ima račun o solventnosti poslodavca,
e) dokaz o podmirenim poreskim obavezama i uplaćenim doprinosima za sve postojeće zaposlene, uključujući i stranca u slučaju produženja radne dozvole, i
f) obrazloženje o opravdanosti zapošljavanja stranca.
Veza između odobrenja privremenog boravka i radne dozvole
Član 67
(1) Stranac ne može da počne raditi u BiH na osnovu radne dozvole prije nego što mu je odobren privremeni boravak, ako ovim zakonom nije drugačije propisano.
(2) Stranac može raditi u BiH samo na osnovu one radne dozvole na osnovu koje mu je odobren privremeni boravak. Na osnovu radne dozvole stranac može raditi u BiH samo na onom radnom mjestu ili na onoj vrsti poslova za čije je obavljanje radna dozvola izdata, te na osnovu koje je strancu odobren privremeni boravak u BiH.
(3) Privremeni boravak po osnovu radne dozvole odobrava se na period važenja radne dozvole uz dodatnih 30 dana, ali ne duže od jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren. U roku od 30 dana od dana prestanka važenja radne dozvole prestaje da važi i odobrenje privremenog boravka.
(4) Strancu neće prestati privremeni boravak u BiH odobren po osnovu izdate radne dozvole ako u toku trajanja odobrenog privremenog boravka u BiH promijeni radno mjesto unutar istog pravnog lica, te u roku iz stava (3) ovog člana Službi dostavi novu radnu dozvolu.
(5) Strancu neće prestati privremeni boravak u BiH odobren po osnovu izdate radne dozvole ako u toku trajanja odobrenog privremenog boravka u BiH promijeni poslodavca, te u roku iz stava (3) ovog člana Službi dostavi novu radnu dozvolu ili dokaz o pokrenutom postupku za izdavanje nove radne dozvole.
(6) Strancu koji je ušao u BiH bez prethodno pribavljene radne dozvole ne može se odobriti privremeni boravak po osnovu radne dozvole dok taj stranac boravi u BiH.
Prestanak važenja radne dozvole u BiH
Član 68
(1) Radna dozvola za stranca prestaje da važi:
a) istekom roka na koji je izdata, ali u svakom slučaju istekom jedne godine od dana izdavanja;
b) iz razloga predviđenih propisima kojima se uređuje zapošljavanje stranaca; ili
c) neodobravanjem, prestankom ili otkazom privremenog boravka u BiH.
(2) Organ nadležan za poslove zapošljavanja stranaca dužan je da bez odgađanja obavijesti Službu o slučajevima iz stava (1) tačke b) ovog člana.
(3) Služba je dužna da bez odgađanja obavijesti organ nadležan za poslove zapošljavanja o slučajevima iz stava (1) tačke c) ovog člana.
Privremeni boravak sezonskih radnika u BiH
Član 69
(1) Privremeni boravak strancu sezonskom radniku može se odobriti radi obavljanja poslova koji zavise od smjene godišnjih doba u okviru ugovora o radu na određeno vrijeme koji su direktno sklopili stranac i poslodavac iz BiH.
(2)Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana odobrava se na osnovu radne dozvole koju izdaju organi nadležni za poslove zapošljavanja stranaca u Federaciji Bosne i Hercegovine, Republike Srpske ili Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine u okviru utvrđenih kvota radnih dozvola za tekuću godinu koje su u skladu sa članom 64. (Kvota radnih dozvola) ovog zakona definisane i razvrstane po djelatnostima od 90 do 180 dana u godini dana, u skladu sa smjenom godišnjih doba.
(3) Nadležne službe kojima se poslodavac obrati prijavom o potrebi za sezonskim radom dužne su da prijavu odmah proslijede Agenciji za rad i zapošljavanje BiH. Agencija za rad i zapošljavanje BiH obavezna je da prijavu odmah učini dostupnom svim organima nadležnim za poslove zapošljavanja u BiH na period od osam dana. Ako se za sezonski rad, po isteku roka od osam dana, ne prijavi državljanin BiH, za te sezonske poslove može se angažovati i stranac.
(4) Privremeni boravak odobrava se sezonskim radnicima na period od 90 dana do 180 dana u periodu od 12 mjeseci. Nakon isteka navedenog perioda stranac je dužan da napusti BiH.
(5) Privremeni boravak po ovom osnovu može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren, s tim da ukupni privremeni boravak sa produženjem ne prelazi šest mjeseci u periodu od 12 mjeseci.
(6) Privremeni boravak iz stava (1) ovog člana može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima radnu dozvolu;
b) ima zaključen ugovor o radu ili obavezujuću ponudu za posao u statusu sezonskog radnika u BiH iz kojih se vide:
1) mjesto i vrsta rada,
2) vrijeme trajanja zaposlenja,
3) visina primanja,
4) broj radnih sati (na sedmicu ili mjesec),
5) iznos eventualnog plaćenog odsustva,
6) datum početka zaposlenja i
7) ostali radni uslovi;
c) dostavi dokaz da poslodavac preuzima odgovornost za stranca za vrijeme boravka u BiH, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka, te da se troškovi smještaja neće automatski odbijati od njegovih primanja.
(7) Prije donošenja odluke, Služba po službenoj dužnosti, posredstvom Agencije za rad i zapošljavanje BiH, provjerava da li su ispunjeni uslovi iz stava (3) ovog člana i da li je radno mjesto na raspolaganju za odobrenje privremenog boravka po osnovu sezonskog zapošljavanja.
Obaveze sudova, kazneno-popravnih i obrazovnih ustanova
Član 70
(1) Sudovi nadležni za registraciju poslovnih subjekata dužni su da odmah, a najkasnije u roku od sedam dana od dana izvršene registracije poslovnog subjekta, odnosno promjene podataka, dostave Službi potpunu informaciju o registraciji, odnosno o svakoj promjeni podataka o sljedećim kategorijama stranaca:
a) vlasnicima udjela, odnosno dionica u registrovanom pravnom licu,
b) članovima uprave, odnosno prokuristima u registrovanom pravnom licu, i
c) članovima nadzornog odbora registrovanog pravnog lica.
(2) Sudovi su dužni da odmah po pravosnažnosti dostave Službi presude donesene u postupcima prema strancima.
(3) Sudovi su dužni da dostavljaju Ministarstvu presude koje se odnose na krivično djelo krijumčarenje ljudi.
(4) Kazneno-popravne ustanove dužne su da organizacionoj jedinici Službe dostave podatke o strancima koji su primljeni na izdržavanje kazne zatvora u roku od tri dana od dana prijema stranca, kao i obavještenje o datumu puštanja stranca na slobodu i to odmah po saznanju tog datuma.
(5) Obrazovne ustanove dužne su da u roku od 30 dana od početka školske, odnosno akademske godine dostave Službi podatke o upisanim učenicima, odnosno studentima strancima.
Odjeljak D. Privremeni boravak u BiH po osnovu rada bez radne dozvole
Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole
Član 71
Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole može se odobriti u svrhu:
a) zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika,
b) premještaja unutar pravnog lica,
c) naučnog istraživanja ili
d) rada bez radne dozvole sa potvrdom o prijavi rada.
Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika
Član 72
(1) Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika može se odobriti strancu ako:
a) je podnošenju zahtjeva za boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika prethodio konkurs koji je objavio poslodavac koji namjerava da zaposli stranca,
b) je poslodavac objavio konkurs u najmanje tri dnevna lista koja su dostupna na cijeloj teritoriji BiH sa rokom prijave od 30 dana i istovremeno ga dostavio Agenciji za rad i zapošljavanje BiH, koja je konkurs učinila dostupnim svim institucijama za zapošljavanje u BiH,
c) se na objavljeni konkurs ne prijavi državljanin BiH koji ispunjava uslove konkursa,
d) je za oglašeno radno mjesto potrebna kvalifikacija u visokom obrazovanju i radno iskustvo u struci od najmanje pet godina koje je stečeno nakon završenog formalnog visokog obrazovanja.
(2) Za privremeni boravak iz stava (1) ovog člana izdaje se dozvola za boravak u BiH, tzv. plava karta.
(3) Plava karta izdaje se sa rokom važenja 24 mjeseca. Ako je ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor sklopljen na period kraći od 24 mjeseca, plava karta izdaje se za period trajanja tog ugovora produžen za dodatna tri mjeseca, ali rok njenog važenja ne može biti duži od 24 mjeseca. Ako bi period važenja pasoša nosioca plave karte bio kraći od perioda važenja plave karte, plava karta se izdaje najmanje na period važenja pasoša. Plava karta može se produžavati pod uslovima koji važe za njeno izdavanje.
(4) Plava karta omogućava strancu ulazak i boravak u BiH u periodu njenog važenja.
Izdavanje plave karte
Član 73
(1) Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima kvalifikaciju u visokom obrazovanju, što znači diplomu, potvrdu ili drugi dokaz formalnih kvalifikacija koji je izdao nadležni organ i kojim se potvrđuje uspješno završeno visokoškolsko obrazovanje koje je trajalo najmanje tri godine nakon završene srednje škole,
b) ima radno iskustvo u struci od najmanje pet godina koje je stečeno nakon završenog formalnog visokog obrazovanja i
c) ima ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor za obavljanje poslova visokokvalifikovanog radnika u trajanju od najmanje šest mjeseci, s tim što u tom ugovoru mora biti naznačena i bruto godišnja plata koja nije manja od 1,5 prosječne bruto godišnje plate koja se isplaćuje u BiH prema službeno objavljenom podatku organa nadležnog za statistiku u BiH.
(2) Zahtjev za izdavanje plave karte poslodavac podnosi Službi. Izvan BiH zahtjev se podnosi Službi putem DKP-a BiH, a na teritoriji BiH organizacionoj jedinici Službe prema sjedištu poslodavca.
(3) Prije donošenja odluke, Služba po službenoj dužnosti, a putem Agencije za rad i zapošljavanje BiH, provjerava da li su ispunjeni uslovi iz člana 72. (Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika) i da li je mjesto na raspolaganju za izdavanje plave karte.
Rad na osnovu plave karte i promjena poslodavca
Član 74
1) Stranac kojem je izdata plava karta može raditi u BiH samo na onim poslovima za koje mu je izdata i samo kod onog poslodavca s kojim je zaključio ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor.
(2) U slučaju prestanka ugovora o radu ili drugog odgovarajućeg ugovora ili prestanka uslova na osnovu kojih je izdata plava karta, poslodavac i stranac dužni su da o tome obavijeste Službu, u roku od osam dana od dana nastanka tih okolnosti.
(3) Nakon isteka perioda od 12 mjeseci nosilac plave karte može promijeniti poslodavca, o čemu je dužan da obavijesti Službu u roku od osam dana od dana promjene i da dostavi novi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor sa novim poslodavcem. Nova plava karta izdaje se pod uslovima iz čl. 72. (Privremeni boravak u svrhu zapošljavanja visokokvalifikovanih radnika) i 73. (Izdavanje plave karte) ovog zakona.
(4) Izuzetno od stava (3) ovog člana, stranac može promijeniti poslodavca pod uslovima iz člana 72. (Privremeni boravak u svrhu visokokvalifikovanog zapošljavanja) stava (1) ovog člana i prije isteka perioda važenja plave karte o čemu je dužan da obavijesti Službu u roku od osam dana od dana nastale promjene i da dostavi novi ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor s novim poslodavcem.
(5) U slučaju da ugovor o radu ili drugi odgovarajući ugovor prestane prije isteka perioda na koji je zaključen, plava karta važi tri mjeseca od prestanka ugovora ili kraće ako je do njenog isteka ostalo manje od tri mjeseca.
Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica
Član 75
(1) Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica može se odobriti strancu koji kao rukovodilac, stručnjak ili pripravnik dolazi u BiH, koji uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona dostavi:
a) dokaz da pravno lice domaćin i pravno lice sa poslovnim sjedištem u inostranstvu pripadaju istom pravnom licu ili grupi pravnih lica,
b) dokaz o zaposlenju unutar istog pravnog lica ili grupe pravnih lica u neprekidnom trajanju od najmanje 12 mjeseci neposredno prije dana premještaja unutar pravnog lica u slučaju da se radi o rukovodiocu ili stručnjaku, odnosno šest mjeseci kada se radi o pripravniku,
c) ugovor o radu zaključen sa pravnim licem iz kojeg se stranac premješta u BiH,
d) potvrdu poslodavca iz koje se vidi:
1) vrijeme trajanja premještaja,
2) adresa pravnog lica,
3) da će stranac preuzeti funkciju rukovodioca, stručnjaka ili pripravnika,
4) iznos plate i ostali uslovi zaposlenja,
5) da će se stranac po završetku premještaja moći premjestiti natrag u pravno lice koje pripada istom pravnom licu ili grupi pravnih lica u stranoj državi,
e) dokaz o potrebnim stručnim kvalifikacijama i iskustvu,
f) dokaz o solventnosti pravnog lica domaćina i
g) dokaz da pravno lice domaćin preuzima odgovornost za stranca za vrijeme boravka u BiH, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
(2) Plata stranca raspoređenog radnika ne smije biti manja od prosječne plate koja se isplaćuje u BiH prema službeno objavljenom podatku organa nadležnog za statistiku u BiH.
(3) Privremeni boravak u svrhu premještaja unutar pravnog lica odobrava se na period do jedne godine i može se produžiti pod istim uslovima pod kojim je boravak odobren. Privremeni boravak po ovom osnovu može se produžiti i ukupno trajati najduže do tri godine za rukovodioce i stručnjake, a za pripravnike može se produžiti i ukupno trajati najduže do jedne godine, nakon čega su dužni da napuste BiH.
Privremeni boravak u svrhu naučnog istraživanja
Član 76
(1) Privremeni boravak u svrhu naučnog istraživanja može se odobriti strancu koji, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje privremenog boravka) ovog zakona, ispunjava i sljedeće uslove:
a) ima visoko obrazovanje koje mu omogućava pristup doktorantskim programima i određeno iskustvo i znanje koje se odnosi na projekat istraživanja,
b) ima ugovor o gostovanju na projektu sa naučnoistraživačkom organizacijom zaključen prije podnošenja zahtjeva za privremeni boravak,
c) da naučnoistraživačka organizacija koja je zaključila ugovor o gostovanju preuzima odgovornost za stranca za vrijeme istraživanja, što uključuje troškove izdržavanja, smještaja, ishrane, zdravstvenog osiguranja i povratka.
2) Naučnoistraživačke organizacije su obavezne da bez odgađanja obavijeste Službu ako je prestao ugovorni odnos između istraživača i naučnoistraživačke organizacije.
(3) Finansijska odgovornost istraživačke organizacije prestaje najkasnije šest mjeseci nakon prestanka važenja ugovora o gostovanju i dostavljanja obavještenja Službi.
(4) Privremeni boravak po osnovu naučnog istraživanja odobrava se na period dok traje projekat iz stava (1) tačke b) ovog člana, a najduže do godinu dana i može se produžavati pod istim uslovima pod kojim je odobren ukoliko projekat traje duže od godinu dana.
(5) Strancu se može produžiti privremeni boravak iz stava (1) ovog člana i kada mu je prethodni privremeni boravak bio odobren po drugom osnovu.
(6) Spisak naučnoistraživačkih organizacija u BiH sačinjava i ažurira MCP i javno je dostupan.
Boravak u svrhu rada bez radne dozvole i potvrda o prijavi rada
Član 77
(1) Stranci koji u BiH borave na osnovu viznog, bezviznog ili prethodno odobrenog privremenog boravka mogu raditi u BiH bez radne dozvole, do 90 dana u godini dana ako obavljaju poslove kao:
a) ključna lica u pravnom licu koja imaju viši položaj u upravi, odnosno koja upravljaju odjelima, prate i nadziru rad drugih zaposlenika, imaju ovlašćenja za prijem i otpuštanje radnika ili su stručnjaci koji posjeduju izvanredno znanje koje je bitno za rad pravnog lica, istraživačku opremu, tehnike ili upravljanje i slično ukoliko su najmanje godinu dana bili zaposleni u tom pravnom licu ili su djelovali kao partneri neposredno prije premještaja u BiH, ako imenovanje nema karakter radnog odnosa;
b) univerzitetski profesori koje visokoškolske ustanove u BiH pozovu za predavače, naučnici na naučnom ili stručnom usavršavanju, naučnici koji su predstavnici međunarodnih organizacija te naučnici koji učestvuju u realizovanju naučnoistraživačkih projekata važnih za BiH;
c) umjetnici i tehničko osoblje, odnosno autori i izvođači operskih, baletskih, dramskih i drugih pozorišnih priredbi ili koncertnih, likovnih i drugih kulturnih priredbi ili autori i izvođači u oblasti muzičke, muzičko-scenske, plesne i baletske umjetnosti, filmski umjetnici, kao i prateće izvještačko, organizaciono i tehničko osoblje koje učestvuje u kulturnim radionicama, susretima i kolonijama;
d) stručnjaci u oblasti zaštite kulturne baštine, bibliotekarstva i arhivistike;
e) stranci koje je uputio strani poslodavac, a koji omogućavaju stručno usavršavanje i obuku licima zaposlenim kod fizičkih ili pravnih lica sa sjedištem u BiH;
f) stranci koji dolaze u BiH radi stručnog usavršavanja, obuke ili prakse u diplomatske misije ili konzularne kancelarije akreditovane u BiH, institucije u BiH ili u pravna lica sa sjedištem u BiH;
g) stranci koji obavljaju poslove vezane za isporuku, montažu i servis mašina ili opreme;
h) stranci koji učestvuju kao predavači na organizovanim stručnim skupovima i seminarima;
i) stranci koji učestvuju na sajamskim ili izložbenim priredbama na kojima izlaže njihov poslodavac;
j) izvođači i tehničko osoblje na komercijalnim koncertima kao i stranci zaposleni u cirkusima ili zabavnim parkovima;
k) ljekari koji se po pozivu zdravstvene ustanove u BiH angažuju za obavljanje specijalističkih pregleda i drugih medicinskih usluga;
l) stranci koji u BiH dolaze radi učešća na sportskim priredbama i takmičenjima,
m) sezonski radnici u okviru ugovora o radu na određeno vrijeme koji su zaključili stranac i poslodavac iz BiH uz ispunjenje uslova iz člana 69. st. (3) i (7) ovog zakona.
(2) Stranci koji u BiH borave na osnovu viznog, bezviznog, prethodno odobrenog privremenog boravka ili privremenog boravka po osnovu rada bez radne dozvole mogu raditi u BiH bez radne dozvole ako obavljaju poslove kao:
a) osnivači privrednog društva, odnosno preduzeća sa sjedištem u BiH, ako privredno društvo ili preduzeće na svakog stranca uključujući i osnivače zapošljava minimalno pet državljana BiH kojima isplaćuje bruto platu najmanje u visini prosječne bruto plate u BiH i uredno izmiruje poreske obaveze;
b) stručnjaci, nastavnici i predavači stranih kulturnih i obrazovnih institucija, koji u BiH obavljaju svoj stručni posao u okviru projekta kulturne i obrazovne saradnje;
c) civilni, policijski i vojni službenici drugih država koji u BiH dolaze da rade na osnovu ugovora o saradnji sa organima BiH;
d) članovi naučnih međunarodnih misija, koji obavljaju istraživanje u BiH koje je odobrio Savjet ministara;
e) službenici vjerskih zajednica registrovanih u BiH dok obavljaju posao vezan isključivo za vjersku službu;
f) strani dopisnici akreditovani u BiH ili izvještači stranih medija;
g) stranci koji, na osnovu ugovora sa Savjetom ministara, Ministarstvom odbrane BiH, Ministarstvom pravde BiH ili Ministarstvom, obavljaju poslove za potrebe odbrane, pravnog sistema ili bezbjednosti države ili se stručno usavršavaju u tim oblastima;
h) stranci koji su angažovani na projektima značajnim za BiH ako su kao stručnjaci ili ključna lica značajna za realizaciju projekta ili ako su upućeni na rad u BiH na osnovu ugovora sklopljenog između stranog poslodavca i korisnika usluga u BiH po osnovu međunarodnog tendera na određeno vrijeme;
i) stranac koji boravi u BiH po osnovu razloga koji je zasnovan na međunarodnom ugovoru čija je BiH ugovorna strana, što se dokazuje potvrdom organa uprave BiH u čiju nadležnost spadaju pitanja koja se uređuju tim ugovorom po osnovu kojeg stranac boravi u BiH;
j) stranac kojeg je uputio strani poslodavac u pravno lice u BiH s ciljem praćenja i kontrole kvaliteta proizvodnje na osnovu ugovora o naručenju i izvršenju poslova."
(3) Stranci iz stava (1) ovog člana, izuzev stranaca iz stava (1) tač. h), i) i l) ovog člana, mogu raditi u BiH bez radne dozvole, uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
(4) Stranci iz stava (1) ovog člana koji namjeravaju da rade u BiH duže od 90 dana u godini dana dužni su da pribave radnu dozvolu i dozvolu boravka po osnovu rada sa radnom dozvolom.
(5) Stranci iz stava (2) ovog člana koji borave u BiH po osnovu viznog, bezviznog ili prethodno odobrenog privremenog boravka mogu raditi u BiH bez radne dozvole, uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
(6) Potvrdu o prijavi rada, na zahtjev poslodavca ili stranca, izdaje organizaciona jedinica Službe prema mjestu obavljanja poslova. Potvrda o prijavi rada izdaje se na obrascu propisanom podzakonskim aktom.
(7) Poslodavac može zaposliti stranca na onim poslovima za koje mu je izdata potvrda o prijavi rada i dužan je da u svrhu kontrole tokom trajanja rada posjeduje primjerak takve potvrde.
(8) Stranci iz stava (2) ovog člana koji podnesu zahtjev za odobrenje privremenog boravka po osnovu rada bez radne dozvole iz člana 71. (Privremeni boravak po osnovu rada bez radne dozvole) tačke d) ovog zakona, uz uslove iz člana 49. (Opšti uslovi za odobrenje boravka) ovog zakona, treba da ispunjavaju i posebne uslove, koje Ministarstvo propisuje podzakonskim aktom. Strancu kojem je odobren privremeni boravak po ovom osnovu ne izdaje se potvrda o prijavi rada.
(9) Stranac koji je zaposlen ili obavlja poslove putem komunikacione tehnologije za pravno lice ili vlastito pravno lice koje nije registrovano u BiH i ne obavlja poslove ili pruža usluge poslodavcima na teritoriji BiH, a koji boravi u BiH na osnovu viznog ili bezviznog boravka, može raditi u BiH bez radne dozvole do 90 dana u 180 dana uz prethodno pribavljenu potvrdu o prijavi rada.
Pravo na rad u BiH bez radne dozvole
Član 78
Pravo na rad u BiH bez obaveze pribavljanja radne dozvole omogućeno je strancima koji u BiH imaju:
a) odobren stalni boravak,
b) odobren izbjeglički status, supsidijarnu zaštitu ili privremenu zaštitu,
c) odobren privremeni boravak po osnovu spajanja porodice, a radi se o strancu koji je u braku ili vanbračnoj zajednici sa državljaninom BiH ili koji ima odobren privremeni boravak po osnovu spajanja porodice kao staratelj maloljetnog djeteta koje ima državljanstvo BiH, ili kojem je produžen privremeni boravak kad je u toku brakorazvodna parnica u kojoj se odlučuje o starateljstvu nad maloljetnim djetetom koje je državljanin BiH,
d) odobren privremeni boravak po osnovu obrazovanja u statusu studenta kada obavljaju poslove privremenog karaktera posredstvom ovlašćenih posrednika bez zasnivanja radnog odnosa u skladu sa propisima kojima se reguliše obavljanje takvih poslova ili
e) odobren privremeni boravak po osnovu člana 58. stav (2) tačka c) ovog zakona.